I.GİRİŞ
Ülkemizde 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan deprem sebebiyle Gelir İdaresince mücbir sebep ilan edilmiş ve vergi beyan süreleri ile ödemeleri ertelenmiştir.
Bu yazımızda mücbir sebep bölgesinde yapılan KDV iadelerine ilişkin mücbir sebep durumu nedeniyle belirlenen usuz ve esaslar değerlendirilmiştir.
II.MÜCBİR SEBEP İLAN EDİLEN İLLER
6/2/2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen deprem felaketine ilişkin olarak, depremden etkilenen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa ve Elazığ illeri ile Sivas ili Gürün ilçesinde Bakanlığımız tarafından mücbir sebep hali ilan edilmesi uygun bulunmuştur.
Bu kapsamda söz konusu yerlerde deprem tarihi itibarıyla mükellefiyet kaydı bulunan mükelleflerin, bu mükellefiyetleri nedeniyle vergi kanunlarının uygulanması bakımından 06.02.2023 ila 31.07.2023 (bu tarih dâhil) tarihleri arasında mücbir sebep halinde olduğu kabul edilmiştir.
Mücbir sebep hali süresince verilmesi gereken vergi beyannameleri ve bildirimlerin verilme süreleri uzatılmıştır.
Ancak mücbir sebep kapsamında olsun veya olmasın, mükelleflerin KDV iade talebinde bulunabilmeleri için, söz konusu vergiye ilişkin beyannamelerin verilmesi ve bu beyannamelerde iadesi talep edilen KDV tutarının gösterilmesi gerekir.
Bu bakımdan, mücbir sebep kapsamında bulunan mükellefler KDV beyannamesi vermek ve gerekli belgeleri vergi dairesine ibraz etmek suretiyle mücbir sebep döneminde de KDV iade talebinde bulunabilir.
III.DEPREM BÖLGESİNDE KDV İADE TALEPLERİNİN YERİNE GETİRİLMESİ
Mücbir sebep döneminde KDV iade taleplerinin yerine getirilmesinde, öteden beri iade türleri itibarıyla belirlenen usul ve esaslar korunmakla birlikte, mücbir sebep ilan edilen dönemde yer alan KDV beyannamelerinin (uzayan) verilme tarihini takip eden aybaşına kadar yapılacak iade taleplerine (ATU ve ön kontrol raporuna dayalı iadeler hariç) istinaden KDVİRA sistemi tarafından yapılan sorgulama neticesinde üretilecek “KDV İadesi Kontrol Raporu”nda yer alan sonuçlar bakımından yazımızın takip eden bölümlerinde açıklanan usul ve esaslar doğrultusunda işlem tesis edilecektir.
III.1.Mahsuben KDV İade Taleplerinin Yerine Getirilmesinde Belirlenen Usul ve Esaslar
Mahsuben iade talepleri;
1) KDVİRA sistemi tarafından yapılan sorgulama neticesinde üretilen kontrol raporunda ve vergi dairesince yapılan kontroller sonucunda olumsuzluk bulunmadığı tespit edilen tutarlar bakımından mahsuben iade talebi genel hükümlere göre yerine getirilir.
2) KDVİRA sistemi tarafından yapılan sorgulama neticesinde üretilen kontrol raporunda, alım yapılan mükelleflerin (alt mükellefler dâhil) mücbir sebep nedeniyle KDV beyannamesi vermemesi ve/veya Ba-Bs bildiriminde bulunmamasından kaynaklandığı tespit edilen olumsuzluklara isabet eden kısmın mahsuben iadesi;
a) HİS sertifikası sahibi mükelleflerin iade taleplerinde, bu tutarın %12,5’i oranında,
b) İTUS sertifikası sahibi mükelleflerin iade taleplerinde, bu tutarın %25’i oranında,
c) HİS ve İTUS sertifikası sahibi olmayan mükelleflerin YMM raporu, vergi inceleme raporu veya teminat aranmayan iade taleplerinde % 50’si oranında, YMM raporu, vergi inceleme raporu veya teminat aranan iade taleplerinde ise bu tutarın %120’si oranında
teminat verilmesi halinde yerine getirilir.
KDVİRA sistemi tarafından yapılan sorgulama neticesinde üretilen kontrol raporunda ve vergi dairesince yapılan kontroller sonucunda, mücbir sebep dışındaki, tespit edilen olumsuzluklara isabet eden mahsup talebi genel hükümler ve esaslar çerçevesinde değerlendirilerek yerine getirilir.
Örnek:
HİS ve İTUS sertifikası bulunmayan (A) Ltd Şti Şubat/2023 dönemindeki ihracat teslimleri nedeniyle 28.03.2023 tarihinde verdiği KDV beyannamesinde 500.000 TL tutarında iade talebi beyan etmiştir.
(A) Ltd Şti, standart iade talep dilekçesi ile 500.000 TL iade tutarının vergi borçlarına mahsubunu talep etmiş ve iade taleplerinde aranan belgeleri elektronik ortamda göndermiştir.
KDVİRA sistemi tarafından yapılan sorgulama ve vergi dairesince yapılan kontroller sonucunda iadesi talep edilen tutarın 300.000 TL’lik kısmı için olumsuzluk tespit edilmemiş, 200.000 TL’lik kısmı için olumsuzluk tespit edilmiştir. Bu 200.000 TL’nin 150.000 TL’lik kısmı mücbir sebep kapsamında bulunan mükelleflerin ilgili dönem KDV beyannamesini vermemiş olmasından kaynaklı olup, 50.000 TL’lik kısmı ise mücbir sebep kapsamında bulunmayan mükelleflerden (veya mücbir sebep kapsamında bulunan mükelleflerden mücbir sebep kapsamında olmayan dönemlerde) yapılan alımlara ilişkindir.
Buna göre;
(A) Ltd Şti’nin
a) Şubat/2023 dönemindeki ihracat teslimlerine ilişkin mahsuben iade talebinin olumsuzluk tespit edilmeyen 300.000 TL’lik kısmının genel hükümler çerçevesinde;
b) Olumsuzluk tespit edilen kısmın mücbir sebep kapsamında bulunan mükelleflerden yapılan alımlara isabet eden 150.000 TL’lik kısmının ise % 50 oranında 75.000 TL teminat verilmesi halinde yerine getirilmesi mümkündür.
c) Olumsuzluk tespit edilen kısmın mücbir sebep kapsamında bulunmayan mükelleflerden (veya mücbir sebep kapsamında bulunan mükelleflerden mücbir sebep kapsamında olmayan dönemlerde) yapılan alımlara isabet eden 50.000 TL’lik kısmı genel hükümler çerçevesinde değerlendirilir.
Örnek:
(A) Ltd. Şti.nin İTUS sertifikası sahibi olduğunu kabul edersek;
Olumsuzluk tespit edilen kısmın mücbir sebep kapsamında bulunan mükelleflerden yapılan alımlara isabet eden 150.000 TL’lik kısmı için % 25 oranında 37.500 TL teminat verilmesi halinde 150.000 TL tutarındaki mahsuben iade talebi yerine getirilir.
(A) Ltd. Şti.nin HİS sertifikası sahibi olması halinde, olumsuzluk tespit edilen kısmın mücbir sebep kapsamında bulunan mükelleflerden yapılan alımlara isabet eden 150.000 TL’lik kısmı için % 12,5 oranında 18.750 TL teminat verilmesi halinde, 150.000 TL tutarındaki mahsuben iade talebi yerine getirilecektir.
III.2.Nakden KDV iade taleplerinin Yerine Getirilmesinde Belirlenen Usul ve Esaslar
1) KDVİRA sistemi tarafından yapılan sorgulama neticesinde üretilen kontrol raporunda ve vergi dairesince yapılan kontroller sonucunda olumsuzluk bulunmadığı tespit edilen tutarlar bakımından nakden iade talebi genel hükümlere göre yerine getirilir.
2) KDVİRA sistemi tarafından yapılan sorgulama neticesinde üretilen kontrol raporunda, alım yapılan mükelleflerin (alt mükellefler dâhil) mücbir sebep nedeniyle KDV beyannamesi vermemesi ve/veya Ba-Bs bildiriminde bulunmamasından kaynaklandığı tespit edilen olumsuzluklara isabet eden kısmın nakden iadesi;
a) HİS sertifikası sahibi mükelleflerin iade taleplerinde, bu tutarın %30’u oranında,
b) İTUS sertifikası sahibi mükelleflerin iade taleplerinde, bu tutarın %60’ı oranında,
c) HİS ve İTUS sertifikası sahibi olmayan mükelleflerin iade taleplerinde, bu tutarın %120’si oranında
teminat verilmesi halinde yerine getirilir.
KDVİRA sistemi tarafından yapılan sorgulama neticesinde üretilen kontrol raporunda ve vergi dairesince yapılan kontroller sonucunda, mücbir sebep dışındaki, tespit edilen olumsuzluklara isabet eden nakden iade talebi genel hükümler çerçevesinde değerlendirilir.
Örnek:
HİS ve İTUS sertifikası bulunmayan (B) AŞ, Mart/2023 dönemindeki yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere yaptığı makine teslimleri nedeniyle 28.04.2023 tarihinde verdiği KDV beyannamesinde 800.000 TL tutarında iade beyan etmiştir. (B) AŞ, standart iade talep dilekçesi ile bu tutarın nakden iadesini talep etmiş ve iade taleplerinde aranan belgeleri elektronik ortamda göndermiştir.
KDVİRA sistemi tarafından yapılan sorgulama ve vergi dairesince yapılan kontroller sonucunda iadesi talep edilen tutarın 500.000 TL’lik kısmı için olumsuzluk tespit edilmemiş, 300.000 TL’lik kısmı için olumsuzluk tespit edilmiştir. Bu 300.000 TL’nin 100.000 TL’lik kısmı mücbir sebep kapsamında bulunan mükelleflerin ilgili dönem KDV beyannamesini vermemiş olmasından kaynaklı olup, 200.000 TL’lik kısmı ise mücbir sebep kapsamında bulunmayan mükelleflerden (veya mücbir sebep kapsamında bulunan mükelleflerden mücbir sebep kapsamında olmayan dönemlerde) yapılan alımlara ilişkindir.
(B) AŞ’nin Mart/2023 dönemindeki bu teslimleri nedeniyle nakden iade talebinin;
a) Olumsuzluk tespit edilmeyen 500.000 TL’lik kısmının genel hükümler çerçevesinde;
b) Olumsuzluk tespit edilen kısmın mücbir sebep kapsamında bulunan mükelleflerden yapılan alımlara isabet eden 100.000 TL’lik kısmının ise % 120 oranında 120.000 TL tutarında teminat verilmesi halinde yerine getirilmesi mümkündür.
Olumsuzluk tespit edilen kısmın mücbir sebep kapsamında bulunmayan mükelleflerden (veya mücbir sebep kapsamında bulunan mükelleflerden mücbir sebep kapsamında olmayan dönemlerde) yapılan alımlara isabet eden 200.000 TL’lik kısmı genel hükümler çerçevesinde değerlendirilerek sonuçlandırılır.
Örnek:
(B) AŞ’nin İTUS sertifikası sahibi olduğunu kabul edersek;
olumsuzluk tespit edilen kısmın mücbir sebep kapsamında bulunan mükelleflerden yapılan alımlara isabet eden 100.000 TL’lik kısmı için 60.000 TL teminat verilmesi halinde, 100.000 TL tutarındaki nakden iade talebi yerine getirilir.
Örnek:
(B) AŞ’nin HİS sertifikası sahibi olduğunu kabul edersek;
Olumsuzluk tespit edilen kısmın mücbir sebep kapsamında bulunan mükelleflerden yapılan alımlara isabet eden 100.000 TL’lik kısmı için % 30 oranında 30.000 TL teminat verilmesi halinde, 100.000 TL tutarında nakden iade talebi yerine getirilir.
Diğer taraftan, mücbir sebep halinin sona ermesini müteakip bu bölümde yer alan düzenlemelerden yararlanılan iade taleplerine ilişkin olarak KDVİRA sistemi tarafından yeniden sorgulama yapılarak rapor üretilir ve mükelleflerin mücbir sebep kapsamındaki dönemlere ilişkin nakden ve mahsuben iade talepleri bu raporlar dikkate alınarak vergi dairelerince genel hükümler çerçevesinde sonuçlandırılır.
IV.YMM RAPORLARININ İBRAZ SÜRESİ İLE EKSİKLİK YAZILARINA CEVAP SÜRESİ
06.02.2023 ila 31.07.2023 (bu tarih dâhil) tarihleri arasında mücbir sebep halinde olduğu kabul edilen mükelleflerin KDV iade taleplerine ilişkin olarak (ATU kapsamındaki iadeler dâhil) bu Tebliğde YMM raporlarının ibrazı için belirlenen sürenin mücbir sebep hali ilan edilen döneme isabet eden kısmı için bu süreler işlemez.
Mücbir sebep halinin sona erdiği tarihten itibaren kalan süreler işlemeye devam eder.
Örnek:
Gökalp Vergi Dairesi Müdürlüğü mükellefi (C) Ltd. Şti’ne ihracat teslimlerine ilişkin ATU kapsamında 12.01.2023 tarihinde KDV iadesi yapılmıştır. Bu iade nedeniyle 12.07.2023 tarihine kadar YMM raporu ibraz edilmesi gerekmektedir.
Ancak 06.02.2023 ila 31.07.2023 tarihleri arasında mükellef mücbir sebep kapsamında olduğundan ve YMM raporu ibraz süresi mücbir sebep dönemine isabet ettiğinden mükellefin YMM raporu ibraz süresi, mücbir sebep halinin sona erdiği tarihten itibaren mücbir sebep dönemine isabet eden süre kadar uzayacaktır. Yani mükellef bu iadeye ilişkin YMM raporunu 04.01.2024 tarihine kadar (bu tarih dahil) ibraz edebilecektir.
Mücbir sebep kapsamında bulunan mükelleflerin KDV iade taleplerine ilişkin olarak vergi dairelerince eksikliklerin tamamlanması için gönderilen yazılarda verilen sürenin mücbir sebep hali ilan edilen döneme isabet eden kısmı için bu süreler işlemez. Mücbir sebep halinin sona erdiği tarihten itibaren kalan süreler işlemeye devam eder.
Örnek:
Aksu Vergi Dairesi Müdürlüğü mükellefi (D) AŞ’nin indirimli orana tabi işlemlerden kaynaklanan mahsuben iade talebine ilişkin tespit edilen eksiklikler nedeniyle vergi dairesince gönderilen yazıda 30 gün süre verilmiş ve yazı mükellefe 31.01.2023 tarihinde tebliğ edilmiştir.
Mükellef 06.02.2023 ila 31.07.2023 tarihleri arasında mücbir sebep kapsamında olduğundan ve eksikliklerin tamamlanmasına ilişkin cevap süresi mücbir sebep dönemine isabet ettiğinden bu süre 25.08.2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) uzayacaktır.
V.SONUÇ
Yazımızın önceki bölümünde açıklandığı üzere kontrol raporunda; alım yapılan mükelleflerin (alt mükellefler dâhil) mücbir sebep nedeniyle KDV beyannamesi vermemesi ve/veya Ba-Bs bildiriminde bulunmamasından kaynaklandığı tespit edilen olumsuzluklara isabet eden kısmın iadesi işlemlerinde belirlenen oranlarda teminat gösterilmesi şartı getirilmiştir.
Kanaatimizce bu tür olumsuzluklarda Van depremi uygulamasında olduğu gibi teminat uygulaması ve şartlarının aranmadan “izahat yoluyla” yerine getirilmesi daha uygun olacaktır.
Kaynak:
3065 sayılı KDV Kanunu
İlgili İdari Düzenlemeler
Ekovergi.com | Ahmet Güzel - WRS imperium, YMM/Bağımsız Denetçi
