Bu harcamalar sonucu ortaya çıkan amortismana tabi bir kıymet olması durumunda ayrıca amortisman yoluyla da itfa ediliyor. Sonuçta amortismana tabi bir iktisadi kıymet oluşmayan durumlarda bu harcamalar ayrıca gider yazılabiliyor. Diğer birçok destek ve teşvik unsuru yanında sadece gelir ve kurumlar vergisi açısından bile Ar-Ge ve tasarım faaliyetleri önemli destek ve teşvik görüyor. Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinden sağlanan destek ve teşvikleri bir başka yazı konusu yapmak üzere, birkaç yıldır uygulamada olan bir hususa dikkat çekmek isteriz.
GİRİŞİM SERMAYESİNE AKTARILACAK TUTAR
7263 sayılı kanunun 19’uncu maddesi ile Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinin desteklenmesine ilişkin 5746 sayılı kanunun 3’üncü maddesine eklenen 14 numaralı fıkra ile; Ar-Ge ve tasarım faaliyetleri nedeniyle beyannamede bir milyon TL ve üzerinde indirimden yararlanan mükellefler, bu tutarın yüzde 2’si oranında bir kısmı pasifte geçici bir fon hesabına alacaklar. Bu tutarı, takip eden yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu payına yatırmaları veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da 4691 sayılı kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan girişimcilere sermaye olarak koymaları gerekiyordu. 16 Aralık 2023 tarihinde yayımlanan bir Cumhurbaşkanı Kararı ile yüzde 2 olarak uygulanan bu tutar yüzde 3’e çıkarıldı. Bu zorunluluğa ilişkin beyanname üzerinde yararlanılan asgari Ar-Ge ve tasarım indirimi tutarı, 1 milyon TL’den 2 milyon TL’ye çıkarıldı. Bir yılda bu kapsamda yapılacak yatırım tutarı üst sınırı da 20 milyon TL’ den 100 milyon TL’ye çıkarıldı.
Buna göre, 2023 yılı beyannamelerinde indirim konusu yapmış oldukları Ar-Ge ve tasarım harcamaları tutarı, 2 milyon TL’nin üzerinde olan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin bu tutarın yüzde 3’ünü, 2024 yılı kapanmadan girişim sermayesi fon ve ortaklıklarına yatırım yapmaları gerekiyor.
YILSONUNA KADAR BU AKTARIM YAPILMAZSA NE OLACAK?
Mükellefler tarafından yılsonuna kadar bu aktarım yapılmazsa yararlanılan Ar-Ge ve tasarım indirimi tutarının yüzde 20’lik kısmı iptal edilecek ve ilave vergi tarhiyatı söz konusu olacaktır.
Konuyu örnekle açıklayacak olursak; 2023 yılı beyannamesinde 10 milyon TL Ar-Ge ve tasarım indiriminden yararlanmış bir mükellefin, bu tutarın yüzde 3’ü olan 300 bin TL’yi 2024 yılı sonuna kadar girişim sermayesi yatırım fonu ve ortaklıklarına yatırım yapması gerekecek. Ar-Ge ve tasarım indirimi yapan gelir veya kurumları vergisi mükellefi, bunu yapmadığı takdirde beyannamede indirim konusu yaptığı 10 milyon TL’nin yüzde 20’si tutarı olan 2 milyon liralık indirim kısmı iptal edilecek ve bu tutar üzerinden vergi tarhiyatı yapılması durumuyla karşı karşıya kalacak. Bu indirim sahibinin kurumlar vergisi mükellefi olduğunu değerlendirirsek, 2 milyon TL üzerinden yüzde 25 oranında 500 bin TL kurumlar vergisi ödemek durumunda kalacak. Bu vergi için herhangi bir vergi ziyaı cezası uygulanmayacak. Ancak işin doğası gereği gecikme zammı hesaplanması gerekecek.
DEĞERLENDİRME
Daha önce yüzde 2 olarak uygulanan bu tutarın yüzde 3’e çıkarılması, firmalar açısından bir kâr-zarar hesabı yapılmasına neden olacak gibi görülebilir. Ancak Ar-Ge ve tasarım indiriminin ek bir teşvik niteliği ve girişim sermayesine aktarılan tutarların firmaların yatırımı olması, ceza uygulanmasa da gecikme zammına konu edilmesi nedeniyle yine de önemli bir avantajın kaçırılması anlamına gelecek.
Bu nedenle 2023 yılı beyannamelerinde 2 milyon TL ve üzeri Ar-Ge ve tasarım indirimi yapmış firmalara yıl kapanmadan bu hatırlatmayı yapmış olalım.
