“Yüzyılın Vergi Affı ve Borç Yapılandırması” olarak adlandırılan 7440 sayılı Kanun’da yer alan düzenlemelerden yararlanmak için belirlenen başvuru süresi 3 Temmuz 2023, ilk 2 taksit ödeme süresi ise 4 Ağustos 2023 tarihinde sona erdi. İş dünyası ve vergi mükellefleri bu Kanunda yer alan düzenlemelerden en çok “matrah ve vergi artırımı” için başvuruda bulundu. Böyle olması da, son derece normal, çünkü Maliye’nin “vergi incelemesi yapmama garantisi” vermesi, mükellefler açısından son derece önemli. Matrah ve vergi artırımı, vergi incelemesine karşı bir kasko sigortası niteliğinde.
Ancak, başvuru ve ilk 2 taksitinin ödeme süresi sona ermesine rağmen, matrah artırımı bir süre daha gündemde kalacak gibi duruyor. Bunun nedeni ise, matrah artırımı başvuru ve ilk 2 taksit ödeme süresi sona erer ermez Maliye’nin başlattığı artçı şok!
Konu tam olarak ne ile ilgili?
Evet, daha fazla merak ettirmeyelim, konu 2022 hesap dönemiyle ilgili gelir ve kurumlar vergisi matrah artırımını yanlış ve/veya eksik yapanlarla ilgili. Yani, matrah artırımı yapan mükelleflerin tamamı değil, sadece 2022 hesap dönemi için artırım yapanlar bu şokla karşı karşıya kaldı veya kalacak.
2022 matrah artırımının şartları oldukça ağır belirlendi!
2022 yılı hariç diğer yıllar için yapılacak matrah artırımlarında önceki matrah artırımı düzenlemelerinden farklı herhangi bir şey yok. Sadece 2022 yılı için bariz bir farklılık var. Bu da son derece normal, çünkü henüz 2022 yılına ilişkin gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri alınmadan 2022 yılı matrah artırımı kapsamına alındı. Bu nedenle de, 2022 yılı matrah artırımının şartları biraz ağır oldu. Ayrıca, Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’na verilmeden hemen önce yapılan son dakika değişikliklerle, bu şartlar daha da ağırlaştırıldı. Hatta belirlenen şartlar “matrah artırımından yararlandırmama üzerine kurgulandı” bile denilse, abartılmış olmaz.
2022 yılı matrah artırımının şartları neler?
Şirketlerin 2022 hesap dönemine yönelik matrah artırımında bulunabilmeleri için; bu yıla ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmiş olması ve bu beyannamede beyan edilen vergiye esas matrahın, 2021 takvim yılında beyan edilen matrahın yüzde 122,93 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar ile 2022 takvim yılı üçüncü geçici vergilendirme döneminde beyan edilen matrahın yüzde 40 oranında artırılması suretiyle bulunan tutarın yüksek olanından az olmaması gerekiyor. 2022 takvim yılına ilişkin olarak; üçüncü geçici vergilendirme dönemine ait kurumlar vergisi beyannamesinin verilmemiş olması halinde; ikinci geçici vergilendirme dönemi beyannamesinde beyan edilen matrahın yüzde 100 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar; sadece birinci geçici vergilendirme dönemi beyannamesinin verilmiş olması halinde de bu beyannamede beyan edilen matrahın yüzde 300 oranında artırılması suretiyle bulunan tutarın, kıyaslamaya konu geçici vergi tutarı olarak dikkate alınması zorunlu bulunuyor.
Mükelleflerin bir kısmı bu şartlara uymayarak yanlış beyanda bulundu!
Evet, tam da bu şekilde oldu, mükelleflerin bir kısmı matrah artırımı beyanında bulundu ancak, 2022 kurumlar vergisi beyannamesinde süresi içerisinde matrah artırımından kaynaklı düzeltme yapmadı ya da kurumlar vergisini daha az ödemek için kıyaslamadan kaynaklı farkı kurumlar vergisi beyannamesinde beyan etmedi.
Örneğin, 2022 yılına yönelik matrah artırımı talebinde bulunmak isteyen Şirketin;
● 2022 hesap dönemine ilişkin kıyaslama hükümleri dikkate alınmadan önceki kurumlar vergisi matrahı 780 bin TL.,
● 2021 yılı kurumlar vergisi matrahı ise 400 bin TL (yüzde 122,93 fazlası 891 bin 720 TL),
● 2022 yılı üçüncü dönem kurum geçici vergi beyannamesinde beyan etmiş olduğu vergiye esas matrah ise 550 bin TL. (yüzde 40 fazlası 770 bin TL).
Bu şirketin 2022 yılında matrah artırımına ilişkin kıyaslama hükümleri dikkate alınmadan önceki kurumlar vergisi matrahı 780 bin TL olmakla birlikte, 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi yönünden matrah artırımında bulunabilmesi için kıyaslama hükümlerinden kaynaklı olarak 2022 yılı beyannamesinde beyan etmesi gereken kurumlar vergisi matrahının 891 bin 720 TL olması gerekiyor.
Anılan şirket, 2022 kurumlar vergisi beyannamesinde kıyaslama hükümlerini dikkate almayarak, 891 bin 720 TL yerine, 780 bin TL kurumlar vergisi matrahı beyan etti ve sonrasında süresi içerisinde bu beyanını düzeltmedi. Normal koşullar altında, bu şirketin 2022 kurumlar vergisi beyannamesini düzelterek, kurumlar vergisi matrahını 891 bin 720 TL olarak beyan etmesi ve ödeyeceği kurumlar vergisini bu matrah üzerinden hesaplaması gerekiyordu.
Ancak, bu şirket ve çok sayıda mükellef, kıyaslama hükümlerini dikkate almadan 2022 yılı beyannamelerini yanlış verdiler ve sonrasında da düzeltme yapmadılar.
En çok hata da burada yapıldı!
Evet, 2022 yılına ilişkin matrah artırımı yapanlar en çok hatayı, kıyaslama hükümlerini dikkate almayarak beyannamelerini vermekle yaptılar, bu şekilde de, daha az vergi tahakkuk etmesine neden oldular.
Maliye, yanlış beyanda bulunanları tespit etti!
Maliye, başvuru süresi sona erer ermez, yapılan matrah artırımı beyanlarını kontrol etti, özellikle 2022 yılına ilişkin matrah artırımında bulunup da 2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesini kıyaslama hükümlerini dikkate almadan hatalı olarak verenleri tek tek tespit ederek, ilgili vergi dairelerine liste halinde bildirdi.
Vergi daireleri eksik beyanda bulunanlara yazı gönderdi!
Maliye’nin yazılı uyarısı üzerine vergi daireleri listede bulunan mükelleflere bir yazı göndererek, 2022 yılına ilişkin olarak vermiş oldukları yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde, kıyaslama hükümlerinden kaynaklı olarak yapılan matrah hatası ve eksikliklerinin düzeltilmesini istedi. Bunun için de mükelleflere 15 gün süre verildi, beyannamelerindeki bu eksiklikleri verilen süre içerisinde gidermeyenlere vergi ziyaı cezalı tarhiyat yapılacağı belirtildi.
Başvuru süresi içerisinde düzeltme yapan cezadan kurtuldu!
Evet, 7440 sayılı Kanunun başvuru süresinin son günü olan 3 Temmuz 2023 tarihine kadar (bu tarih dahil), 2022 yılı gelir ve kurumlar vergisi beyannamesini kıyaslamadan kaynaklı düzelten mükellefler, düzeltme işlemini vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ödemeden gerçekleştirdi.
Şimdi ne olacak?
Vergi daireleri tarafından gönderilen bu yazılara istinaden 2022 yılı yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerine matrah artırımından kaynaklı düzeltme beyannamesi veren mükelleflere, eksik tahakkuk ettirdikleri verginin yüzde 50’si yani yarısı kadar vergi ziyaı cezası kesilecek. Yapılan hatadan vergi dairesinin bilgisinin olması ve vergi dairesince düzeltme yapılmasının istenilmesi nedeniyle, düzeltme işleminin Vergi Usul Kanununun (VUK) 371. Maddesine göre pişmanlıkla yapılması mümkün bulunmuyor.
Düzeltme beyannamesi vermeyenlere ise, vergi daireleri tarafından takdir komisyonuna sevki sağlanarak, komisyon kararına istinaden eksik tahakkuk ettirdikleri tutar kadar vergi tarh edilecek ve 1 kat vergi ziyaı cezası kesilecek.
Kesilecek vergi ziyaı cezası tutarı dikkate alındığında, bu düzeltmenin mükelleflerin kendileri tarafından yapılmasında fayda var. Çünkü, vergi ziyaı cezası, düzeltmeyi mükellefin kendisi yaparsa yüzde 50, vergi dairesince tarhiyat yoluyla yapılırsa 1 kat kesiliyor. Kesilecek vergi ziyaı cezası, tarhiyat sonrası uzlaşma talep edilerek veya cezada indirim müessesesinden (VUK Mad. 376) yararlanılarak, daha düşük tutarda ödenebilir.
Yazı gönderilenlerin bir kısmı matrah artırımlarının iptalini istedi!
Vergi daireleri tarafından kendilerine yazı gönderilen bu mükelleflerin bir kısmı, 2022 yılı gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerini düzeltmek yerine, 2022 yılına ilişkin olarak yaptıkları matrah artırımlarının iptalini istedi.
Peki, iptal mümkün mü?
Peşinen belirtelim, HAYIR!
Çünkü, mükelleflerin matrah artırımlarını iptal ettirebilmeleri için, başvuru süresinin son gününe kadar (3 Temmuz 2023) başvuruda bulunmaları gerekiyordu (27 Mart 2023 tarihli ve 2023/1 Seri No.lu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair 7440 Sayılı Kanun İç Genelgesi). Başvuru süresi dolduktan sonra matrah artırımlarına ilişkin beyanların iptal edilmesi veya düzeltilmesi mümkün bulunmuyor.
Dolayısıyla, vergi daireleri tarafından kendilerine 2022 yılı gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerini düzeltme yazısı gönderilen mükelleflerin 2022 yılı matrah artırımlarının, 7440 sayılı Kanundaki başvuru süresinin geçmiş olması nedeniyle iptali söz konusu değil.
