Son 7 yılda, 6. yapılandırma ve af içeren düzenlemeye ilişkin yasa teklifi Meclis'e sunuldu. 2016 ile 2021 yılları arasında çıkartılan yapılandırma ve af içeren 5 yasa kapsamında; 31.12.2022 tarihine kadar yapılan toplam tahsilat 189 milyar 825 milyon TL'dir.
Bugün, yeni yapılmak istenen düzenlemenin daha öncekilerden temel farklılıklarını ortaya koymak istiyorum.
ARTIK HER AY TAKSİT ÖDEMESİ VAR
Yeni düzenleme ile borç yapılandırması kapsamına; vadesi 31.12.2022 tarihine kadar olup ödenmeyen vergiler, vergi cezaları, idari ve adli para cezaları, gümrük vergileri ve idari para cezaları, sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ile bu alacaklara ilişkin her türlü faiz, zam, gecikme zammı, gecikme faizi, cezai faiz, gecikme cezası gibi feri alacaklar alınmıştır.
Ayrıca, bu idarelerin 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında takip ve tahsil edilen diğer alacakları ile belediyelerin su, atık su ve katı atık gibi alacakları kanun kapsamındadır. Bundan önceki yapılandırma düzenlemelerinde; düzenleyici ve denetleyici kuruluşlar tarafından kesilen idari para cezaları, adli para cezaları ile sigara içilmeyecek yerlerde sigara içilmesi nedeniyle kesilen cezalar kapsam dışında bırakılırdı. Bu düzenlemede yapılandırma dışı bırakılan devlete ait bir alacak yok gibi.
Yapılandırma için; 30.04.2023 tarihine kadar başvuru yapılıp, ilk taksit 31 Mayıs 2023 tarihine kadar ödenecek. Cumhurbaşkanı'na başvuru ve ilk taksit süresini 1 ay erteleme yetkisi veriliyor. Bundan önceki yapılandırma düzenlemelerinde, iki ayda bir ödemeli en fazla 36 ay taksitli yapılandırma yapılabiliyordu. Yeni düzenlemeyle taksitler iki ayda bir değil, her ay ödenecek ve azami vade 48 ay olacak.
Borçlular, ilk taksit döneminin sonuna kadar anaparanın tamamını ödemeleri halinde; gecikme zammı yerine gelen Yİ-ÜFE aylık değişim oranının uygulanması ile bulunan tutarın %90'ını ödemeyecekler. Borçlular, ödeme seçeneği olarak 12 ay, 18 ay, 24 ay, 36 ay ve 48 ay seçeneklerinden birini seçecekler. Seçilen taksit sayısına göre; anapara ve Yİ-ÜFE aylık değişim oranına göre bulunan tutarın toplanması ile bulunan tutara, belirlenen katsayılar uygulanarak borç yapılandırılacak. Buna göre; 12 eşit taksit için (1.09), 18 taksit için (1.135), 24 taksit için (1.18), 36 taksit için (1.27) ve 48 eşit taksit için (1.36) katsayıları uygulanacaktır.
Yapılandırılan borçların birinci ve ikinci taksitlerinin ödeme sürelerinde ve tam ödenmesi koşuluyla, kalan taksitlerden bir takvim yılında üç veya daha az taksitin, süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde; ödenmeyen veya eksik ödenen taksit tutarlarının son taksiti izleyen ayın sonuna kadar hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla, yapılandırma hükümlerinden yararlanılmaya devam edilecektir.
Enflasyonist bir ortamda bu katsayılar ile yapılmak istenen düzenleme, taksitle ödemeyi cazip hale getirmiş. Peşin ödemeyi cazip hale getirmek için, biraz daha çalışmak şart. Bu tahsilatları bir an önce yapamaz isek, daha fazla borçlanmak zorunda kalacağımız ve aldığımız borçlar için ödediğimiz faizlerin diğer ülkelerin ödediğinden 4.5 kat fazla olduğu da ortada. Peşin ödeyene, anaparadan da indirim yapmak gerekiyor.
Yeni yasa teklifinde; amme borçlusu adına tahakkuk etmiş, Hazine ve Maliye Bakanlığı'na bağlı tahsil dairelerince 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen alacaklardan; vadesi 31.12.2022 tarihinden (bu tarih dahil) önce olduğu halde 01.01.2023 tarihi itibari ile ödenmemiş ve tüm tahsil daireleri itibari ile asli ve fer'i toplamı 2.000 TL ve altında bulunanların tahsilinden vazgeçileceğine ilişkin düzenleme var. 2.000 TL'nin altında borcu olan kişi sayısı 7.691.666 olarak açıklandı.
FİKTİF ALACAK TUTARI HER YIL ARTIYOR
Yapılandırma kapsamına vadesi 31.12.2022 tarihine kadar olup, vadesinde ödenmeyen borçlar giriyor. 31.12.2022 tarihi itibari ile Hazine ve Maliye Bakanlığı kayıtlarına göre; tahsil edilemeyen bütçe geliri 1 trilyon 111 milyar TL ve bunun 552 milyar 638 milyon TL'si tahsil edilemeyen vergilere ait, ayrıca 120 milyar TL sigorta prim alacağı ile 155 milyar TL adli para cezası bu hesaba dahil değil.
Mevcut rakamlara rağmen; yapılandırma kapsamında borcu olan kişi sayısı 14 milyon kişi olarak açıklanıyor ve yapılandırma kapsamında borcu olanların tamamının başvurması halinde, toplam 361 milyar 800 milyon TL borcun yapılandırılacağı açıklanıyor. Bu açıklama, devletin alacak kayıtlarında görülen rakamların neredeyse yarısının hiç tahsil imkanı olmayan fiktif alacaklardan oluştuğu, çok vahim bir tabloyu ortaya koyuyor.
Tahsil zamanaşımı süresinin 5 yıl olduğu ülkemizde, 40 yıldır tahsil edilemeyen kamu alacaklarını hala canlı tutmaya çalışmak beyhudedir. Bir alacak, 40 yıldır tahsil edilememiş ise, 41'inci yılda da tahsil edilemeyecektir.
Sözcü | Nedim TÜRKMEN
