Bilindiği üzere Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, mal teslimi ve hizmet ifalarına istinaden düzenlenmesi gereken perakende satış fişi, fatura gibi mali belgelerin doğru ve zamanında düzenlenebilmesi, kartla ödeme imkânlarının genişletilmesi ve kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesine yönelik olarak bugüne kadar birçok çalışmayı hayata geçirmiştir.
Bu kapsamda, ilk defa 15.06.2013 tarih ve 28678 sayılı Resmî Gazete de yayınlanan 426 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile YENİ NESİL ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLAR uygulamasına geçilmiş ve böylece perakende mal ve hizmet satışlarında kullanılan yazarkasaların tamamının bilgisayar bağlantılı, online çalışabilen ve güvenli bir şekilde internet yoluyla satış bilgilerini Gelir İdaresi Başkanlığına iletebilen cihazlar haline getirilmesine yönelik önemli adımlar atılmıştır. Söz konusu tebliğde 427,437,450,465,466,477 ve 488 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğleri ile değişiklikler yapılarak güncellenmiş ve bu değişikliklerle kademeli bir süreç anlayışıyla ÖKC kullanım zorunluluğu bulunan mükelleflerin (perakende mal ve hizmet satışı yapan birinci ve ikinci sınıf tüccarlar) yeni nesil ÖKC kullanım zorunluluğuna geçişi sağlanmış ve 557 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile de 1/7/2024 tarihinden itibaren YENİ NESİL ÖKC niteliğinde bulunmayan ESKİ NESİL ÖKC’lerin hurdaya ayrılarak tamamen kullanım dışına çıkarılmasına ve yeni nesil ödeme kaydedici cihazlardan banka kartları ile ödeme alınması zorunluluğunu sağlamaya yönelik düzenlemeler yapılmıştır.
Yeni Nesil ÖKC uygulamasının ilk başladığı 15.06.2013 tarihinden itibaren günümüze kadar yapılan mevzuat değişikliği ve güncellemelerinde mükelleflere getirilen zorunlulukları ana hatları itibariyle aşağıdaki şekilde belirtebiliriz:
1- ÖKC kullanım zorunluluğu bulunan mükellefler ilgili Tebliğlerle belirtilen tarihler çerçevesinde, eski nesil ÖKC’lerini hurdaya ayırmak ve yerine YENİ NESİL ÖKC’leri kullanmak zorundadırlar (426 SN VUK GT).
2- Faaliyetlerinde seyyar EFT-POS cihazı kullanan mükellefler 1/10/2013 tarihinden itibaren bu cihazlar yerine ÖKC özelliği de bulunan EFT-POS Özellikle Yeni Nesil ÖKC’leri kullanmak zorundadırlar (426 SN VUK GT).
3- Yol kenarı otopark işletmeleri 1/10/2013 tarihinden itibaren EFT-POS Özellikli Yeni Nesil ÖKC’leri kullanmaları zorunludur (426 SN VUK GT).
4- Kartla yapılan ödemelere ilişkin Slip belgesi ile mali değeri bulunan ÖKC fişinin 1/8/2014 tarihinden Yeni Nesil ÖKC’lerden BÜTÜNLEŞİK FİŞ olarak çıkarılması zorunludur (435 SN VUK GT).
5- Perakende mal ve hizmet satışında kullanılan; harici YAZILIMLAR, harici DONANIMLAR (el terminalleri dahil) ve Ödeme Sistemlerine ilişkin donanım (EFT-POS cihazları) ve yazılımlar (soft-pos, mobil pos vb.) Yeni Nesil ÖKC’lerle bağlantılı ve entegre olarak kullanılması ve perakende satış ve tahsilat işlemlerinin Yeni Nesil ÖKC’den düzenlenecek belgelere bağlanması zorunludur. (483 SN VUK GT Md.8).
6- ÖKC kullanım zorunluluğu bulunan mükelleflerin, faaliyetlerinde seyyar EFT-POS cihazı yerine EFT-POS özellikli Yeni Nesil ÖKC kullanmaları zorunlu bulunduğundan, bankalar, ödeme ve elektronik para kuruluşlarının bu mükelleflere SEYYAR EFT-POS cihazı vermemesi gerekmektedir (483 SN VUK GT Md.10).
7- Bankalar vb. kuruluşlar mükelleflere Seyyar EFT-POS cihazı ile Masaüstü EFT-POS cihazı vermeden önce, GİB tarafından kendilerine açılan WEB SERVİS sorgulamasını yapmak zorundadırlar.
Bu sorgu sonucunda ÖKC kullanım zorunluluğu bulunan mükelleflere seyyar EFT-POS cihazı ve Basit/Bilgisayar Bağlantılı Yeni Nesil ÖKC’si olmayan mükelleflere de Masaüstü (kablo ile bağlantısı yapılabilen) EFT-POS cihazı vermemeleri gerekmektedir.
Sorgulama sonucunda kendilerine Seyyar EFT-POS cihazı verilemeyeceği anlaşılan mükellefler, perakende mal ve hizmet satışı dışında kalan diğer faaliyet hizmetlerinde kullanmak için bağlı olduğu vergi dairesinden izin talebinde bulunmalı, vergi dairesi de sicilde var olan bilgilere göre mükellefin perakende mal ve hizmet satışı dışında kalan diğer faaliyet alanlarında faaliyeti bulunup bulunmadığını tetkik etmesi sonucunda, diğer faaliyet alanlarında da faaliyetinin bulunduğunun anlaşılması kaydıyla, vergi dairesinden alacağı izin yazısı ile banka vb. kuruluşlardan seyyar EFT-POS cihazı alabilir ve bu cihazları sadece perakende mal ve hizmet satışında kullanmaması gerektiği tabiidir.
Yukarıda da belirtildiği üzere; Basit/Bilgisayar Bağlantılı Yeni Nesil ÖKC’si bulunmayan mükelleflere banka vb. kuruluşlar tarafından kablolu EFT-POS cihazı verilmemesi gerekmektedir.
Masaüstü (kablolu) EFT-POS cihazlarının mutlaka Basit/Bilgisayar bağlantılı Yeni Nesil ÖKC’lerle entengre ve bağlantılı (ödeme alınacak tutar bilgisinin ÖKC’den Pos cihazına iletilmesi, ödeme alındıktan sonra ÖKC’den mali değeri olan fiş ile slip belgesinin bütünleşik olarak çıkacak şekilde) olarak çalışması zorunludur.
8- 1/7/2024 tarihinden itibaren Eski Nesil ÖKC’lerin kullanılması imkanı kalmamıştır. Mali hafızaları dolmuş olsun veya olmasın Eski Nesil ÖKC’lerin 1/7/2024 tarihine kadar hurdaya ayrılması ve bunlar yerine Yeni Nesil ÖKC’lerin kullanılması zorunludur (557 SN VUK GT Md.4)
9- Perakende mal ve hizmet satışlarında banka veya kredi kartı ile ödeme alınabilmesine ilişkin zorunluluklar getirilmiştir (557 SN VUK GT Md.5). Bu çerçevede;
Yeni Nesil ÖKC kullanma mecburiyeti kapsamında olan mükelleflerden; a) EFT-POS özellikli Yeni Nesil ÖKC kullananlardan;
1) Öteden beri EFT-POS özellikli YENİ NESİL ÖKC kullananlar, 1/7/2024 tarihinden itibaren en az bir banka veya diğer kuruluş ya da ödeme hizmet sağlayıcısı ile üye iş yeri anlaşması yaparak kullanılan her bir Yeni Nesil ÖKC aracılığıyla banka kartları ile ödeme taleplerini kabul etmek zorundadırlar
2) 1/7/2024 tarihinden sonra (bu tarih dâhil) EFT-POS özellikli YENİ NESİL ÖKC kullanmaya başlayanlar, cihazın aktivasyon tarihinden itibaren en geç 30 gün içerisinde en az bir banka veya diğer kuruluş ya da ödeme hizmet sağlayıcısı ile üye iş yeri anlaşması yapmak ve banka kartları ile ödeme taleplerini kabul etmek zorundadırlar.
3) Tebliğin yayım tarihi (30/12/2023) ile 1/7/2024 tarihi arasında EFT-POS özellikli YENİ NESİL ÖKC kullanmaya başlayanlar, 1/7/2024 tarihinden itibaren en az bir banka veya diğer kuruluş ya da ödeme hizmet sağlayıcısı ile üye iş yeri anlaşması yaparak kullanılan her bir YENİ NESİL ÖKC aracılığıyla banka kartları ile ödeme taleplerini kabul etmek zorundadırlar.
Ancak, EFT-POS özellikli YENİ NESİL ÖKC’nin kullanılmaya başlandığı tarih ile 1/7/2024 tarihi arasında 30 günden az süre bulunması durumunda, 30 gün içerisinde her bir YENİ NESİL ÖKC aracılığıyla banka kartları ile ödeme taleplerinin kabul edilmesine başlanması gerekmektedir.
b) Basit/bilgisayar bağlantılı YENİ NESİL ÖKC kullananlardan;
1) Öteden beri basit/bilgisayar bağlantılı Yeni Nesil ÖKC kullananlar, 1/7/2024 tarihinden itibaren en az bir banka veya diğer kuruluş ya da ödeme hizmet sağlayıcısı ile üye iş yeri anlaşması yapmak ve kullanılan her bir Yeni Nesil ÖKC’nin EFT-POS ile bağlantısını yaptıktan sonra banka kartları ile ödeme taleplerini kabul etmek zorundadırlar.
2) 1/7/2024 tarihinden sonra (bu tarih dâhil) basit/bilgisayar bağlantılı YENİ NESİL ÖKC kullanmaya başlayanlar, cihazın aktivasyon tarihinden itibaren en geç 30 gün içerisinde en az bir banka veya diğer kuruluş ya da ödeme hizmet sağlayıcısı ile üye iş yeri anlaşması yapmak ve EFT-POS’ların ÖKC ile bağlantısını yaptıktan sonra banka kartları ile ödeme taleplerini kabul etmek zorundadırlar.
3) Tebliğin yayım tarihi (30/12/2023) ile 1/7/2024 tarihi arasında basit/bilgisayar bağlantılı Yeni Nesil ÖKC kullanmaya başlayanlar, 1/7/2024 tarihinden itibaren en az bir banka veya diğer kuruluş ya da ödeme hizmet sağlayıcısı ile üye iş yeri anlaşması yaparak kullanılan her bir YENİ NESİL ÖKC aracılığıyla banka kartları ile ödeme taleplerini kabul etmek zorundadırlar.
Ancak, basit/bilgisayar bağlantılı YENİ NESİL ÖKC’nin kullanılmaya başlandığı tarih ile 1/7/2024 tarihi arasında 30 günden az süre bulunması durumunda, 30 gün içerisinde her
bir YENİ NESİL ÖKC aracılığıyla banka kartları ile ödeme taleplerinin kabul edilmesine başlanması gerekmektedir.
10- Belirlenen sürelerde üye iş yeri anlaşması yaparak, banka kartları ile ödeme taleplerini kabul edecek uygulamalar yüklenmeyen EFT-POS özellikli YN ÖKC’ler ile EFTPOS ile bağlantısı yapılmayan basit/bilgisayar bağlantılı YN ÖKC’ler bu sürelerin bitimini takip eden 15 gün içerisinde kullanıma kapatılarak pasif duruma alınacaktır. Söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilmesi ile birlikte YN ÖKC’ler tekrar kullanıma açılacaktır.
11- Getirilen yükümlülükler kapsamında yapılan üye iş yeri anlaşmalarının sonlandığı (banka kartlarıyla ödeme imkânının kalmaması durumunda) tarihi takip eden 15 gün içerisinde en az bir banka veya diğer kuruluş ya da ödeme hizmet sağlayıcısı ile üye iş yeri anlaşması yapılmaması sebebiyle banka kartları ile ödeme taleplerinin kabul edilmediği Yeni Nesil ÖKC’ler kullanıma kapatılarak pasif duruma alınacaktır. Söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilmesi ile birlikte YN ÖKC’ler tekrar kullanıma açılacaktır.
Diğer taraftan, 507 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde; mal ve hizmet satışlarına ait bedellerin tahsilatı ile mali belgelerin elektronik ortamda oluşturulmasına ilişkin satış, tahsilat ve elektronik belge uygulamalarının Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi (GMÖEBYS) ile mükelleflerin kullanımına sunulmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Gelir İdaresi Başkanlığı, tarafımıza ulaşan bilgilere göre; yukarıda yer verilen düzenlemeler kapsamında, mükelleflere EFT-POS cihazı vermekte olan Bankalar ile Ödeme Hizmeti Kuruluşlarına, ilgili mevzuat düzenlemelerinde belirtilen şekle aykırı olarak verilmiş seyyar veya masaüstü pos cihazlarının mükelleflerden geri alınmasına yönelik yazılar da yazılmıştır. Bankalar ile Ödeme Hizmeti Kuruluşları ilgili yazıda belirtilen tarihe kadar söz konusu şartları sağlamayan mükelleflerdeki seyyar ve masaüstü pos cihazlarını geri alacaklardır.
Ayrıca Gelir İdaresi Başkanlığı, ÖKC kullanma zorunluluğu bulunan mükellefleri de yukarıda yer verilen düzenlemelere uyum konusunda bilgilendirmek amacıyla yazılar göndermeye başlamıştır.
Yapılan tüm bu düzenlemeler kapsamında, perakende mal satan veya hizmet veren ve Yeni Nesil ÖKC kullanım zorunluluğu bulunan mükelleflerin ivedilikle;
1) Eski nesil ödeme kaydedici cihazlarını hurdaya ayırması ve bu cihazlar yerine Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihazları (EFT-POS Özellikli Yeni Nesil ÖKC veya Basit/Bilgisayar Bağlantılı Yeni Nesil ÖKC) ya da 507 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği kapsamında yer alan İşletici Kuruluşlar tarafından onay verilmiş GMÖEBYS cihazlarını kullanmaya başlaması,
2) ÖKC özelliği bulunmayan banka vb. kuruluşlar tarafından verilmiş olan Seyyar EFT-POS cihazlarını kullanmayı sona erdirmesi ve ilgili cihazı veren kuruluşlara söz konusu cihazlarını iade etmesi,
3) Basit Bilgisayar Bağlantılı Cihazla entegre ve bağlantılı olarak kullanılmayan masaüstü (kablolu) EFT-POS cihazlarının kullanımının sona erdirmesi ve ilgili cihazı veren kuruluşlara söz konusu cihazlarını iade etmesi,
4) EFT-POS özellikli Yeni Nesil ÖKC’lerden, Basit Bilgisayar Bağlantılı Yeni Nesil ÖKC ile bağlantılı masaüstü EFT-POS cihazlarından ya da Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemine ilişkin cihazlardan mutlaka banka kartları ile ödeme kabul edilmesini sağlayacak bağlantı ve geliştirmelerin yapılmış olması gerekmektedir.
İlgili yasal ve idari düzenlemelere bakıldığında Yeni Nesil ÖKC uygulaması kapsamında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen mükellefler hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ilgili ceza hükümlerinin uygulanacağı anlaşılmaktadır. Söz konusu düzenlemelerin 213 Sayılı Vergi Usul Kanunun Mükerrer 257 nci maddesi kapsamında yapılan düzenlemeler olduğu dikkate alındığında, belirtilen yükümlülüklere uymayanlar hakkında aynı Kanunun Mükerrer 355’inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen Özel Usulsüzlük Cezaları ile karşı karşıya kalınacağı değerlendirilmektedir.
Tüm yapılan bu açıklamalar çerçevesinde, 3568 sayılı Kanun kapsamında hizmet vermekte olan meslek mensuplarımızın da perakende mal ve hizmet satışında bulunan ve Yeni Nesil ÖKC kullanım zorunluluğu bulunan mükellefleri getirilen zorunluluklara tam uyumunu sağlamak adına, iş bu Sirkülerimizde belirtilen hususlarda gerekli bilgilendirme ve uyarı işlemlerini gecikmeksizin yerine getirmelerinin, müşterilerinin cezai işlemlere maruz kalmaması bakımından önem arz ettiğini belirtmek isteriz.
Saygılarımızla…
Sirkülerde Geçen İlgili Mevzuat Bağlantıları ve Yararlı Diğer Kaynaklar:
· 426 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği
https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=18488&mevzuatTur=Teblig& mevzuatTertip=5
· 435 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği
