Hazine ve Maliye Bakanı Dr. Nurettin Nebati geçen hafta Twitter hesabından ve bir televizyon kanalında; “Bakanlığımız bünyesinde geçtiğimiz aylarda gündemimize aldığımız ‘yurt dışında çalışan işçilerimize Gelir Vergisi istisnası getirilmesi' hususundaki çalışmalarımızı Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatları doğrultusunda hızlandırarak firmalarımızın ve insanımızın önünü açacağız” şeklinde açıklamada bulundu.
Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının sayısı 6 milyon civarında olup, bunların 3 milyon 300 bini Türkiye'de yapılan seçimler ile ilgili yurt dışında oy kullanmaktadırlar. Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının seçimlere az bir zaman kala tekrar hatırlanması güzel. Bu hatırlanmanın Türkiye'de yaşayan vatandaşlar tarafından yurt dışında yaşayanların oy kullanmamaları gerektiği yolundaki görüşlerini yüksek sesle ifade ettikleri bir döneme rastlaması da manidar. Bugün sizlere, Sayın Bakan'ın açıkladığı vergi istisnasının getirilemeyeceğine ilişkin görüşlerimi paylaşacağım.
GURBETÇİLER DAR MÜKELLEFTİR
Çalışmak amacıyla yurt dışına giden Türk vatandaşları; Türkiye'de yerleşmiş olmayan yani ikametgâhı bulunmayan ve bir takvim yılı içinde devamlı olarak Türkiye'de 6 aydan fazla oturmayan gerçek kişi, dar mükellef olarak nitelendirilmektedir. Bu nitelendirmenin doğal sonucu olarak; gurbetçilerin Türkiye'de elde ettikleri tevkifata tabi tutulmamış bütün gelirlerinin istisna tutarlarını aşan kısmı için, beyanname vermeleri zorunludur.
Yurt dışında çalışan Türk vatandaşlarının vergilendirilmesi ile ilgili 210 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nde; Gelir Vergisi Kanunu'nun 3'üncü maddesinin 2 numaralı bendinde belirtilenler hariç olmak üzere, çalışma veya oturma izni alarak altı aydan daha fazla bir süredir yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratları bakımından dar mükellefiyet esasında vergilendirilmeleri gerektiği, bu vatandaşlarımızdan kesin dönüş yaparak Türkiye'ye yerleşenler ile bir takvim yılı içinde altı aydan daha fazla süreyle Türkiye'de oturanların ise tam mükellef esasında vergilendirilecekleri açıklamalarına yer verilmiştir.
Yurt dışında yaşayan gurbetçi vatandaşlarımız dar mükellef oldukları için Türkiye'de kaynakta kesinti yani tevkifat yapılan bir gelir elde ettiklerinde diğer bütün dar mükellefler gibi beyanname vermemektedirler. Gurbetçiler özellikle Türkiye'de sahip oldukları ve mesken olarak kiraya verdikleri konutları ile ilgili beyanname vermektedirler. Gurbetçilerin Türkiye'de bulunan konutlarından elde ettikleri mesken kira gelirleri Gelir Vergisi Kanunu'nun 21'inci maddesinde belirtilen 2022 yılına ilişkin istisna tutarı olan 9.500 Türk Lirası'nı aşması halinde; bu gelirlerini beyanname ile beyan etmek zorundadır. Çalışma veya oturma izni alarak altı aydan fazla bir süredir yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın yurt dışında ödemiş oldukları kira bedellerini Türkiye'de elde etmiş oldukları kira gelirlerinden gider olarak indirmeleri mümkün değildir.
Eşitlik ve mali güç ilkesine dikkat
İktidarın finansal bilgilerin otomatik değişimi anlaşmasını onaylarken yeterince bilgilendirme yapmayıp, bu bilgilerin Türklerin yoğun olarak yaşadığı Almanya, Hollanda, Avusturya, Belçika gibi ülkelerle paylaşımı sonucunda çok zor durumda kalmalarını telafi için böyle bir adım attığını düşünüyorum. Ancak, yurt dışında yaşayan Türk işçilerine özel bir vergi istisnası getirmek hiç de kolay değil.
Şöyle ki, uluslararası çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları çerçevesinde gurbetçiler hangi ülkede yaşıyorlarsa, o ülkenin onları vergilendirme yetkisi var. Bizim çıkartacağımız bir kanun ile gurbetçilere özel istisna getirmemiz mümkün değil. Vergilendirme yetkisine sahip olmadığımız vatandaşlarımızı nasıl istisna kapsamına alacağız? Ayrıca, Türkiye'nin vergilendirdiği diğer dar mükellefler de aynı istisnadan yararlanmayacak mı? Türkiye'de yaşayan kişi konut kira geliri elde ederse, beyanname verip vergi ödeyecek. Yurt dışında yaşayan ise hiç vergi ödemeyecek. Bu durumu Anayasa'nın eşitlik, adalet ve mali güce göre vergilendirme ilkelerine göre nasıl açıklayacağız? Ayrıca Gelir Vergisi Kanunu'nda yer alan “ücret istisnası” ve “tevkifata tabi olmayan ücretler” düzenlemeleri nasıl uygulanacak?
Anayasa Mahkemesi'nin Gelir Vergisi Kanunu'nun geçici 67'nci maddesine göre Türk vatandaşlarına %15, dar mükelleflere %0 uygulanmasına ilişkin düzenlemeyi Anayasa'nın 10'uncu ve 73'üncü maddesi kapsamında iptal ettiğini de hatırlatmak istiyorum. (Anayasa Mahkemesi'nin 08.01.2020 tarih ve 27456 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Esas Sayısı 2006/119 Karar Sayısı 2009/145 olan Kararı)
Velhasıl, gurbetçilere vergi istisnası getirme yolu dikenli değil, mayınlı…
Sözcü | Nedim TÜRKMEN
