Emeklilikte yaşa takılanlardan (EYT) nisan ayında maaş hak etmek isteyenler için başvuru süreci dün tamamlandı. Ancak EYT'li çalışanlar şayet işe giriş-çıkış işlemini dün yapmadılar ve bu aya bıraktılarsa ilk maaşlarını da mayısta alacaklar. EYT'den yararlanmak ve aylık bağlatmak için bugüne kadar neredeyse bütün sorular cevaplarını buldu ancak EYT sonrası aylık bağlatıp bağlatmama, çalışmaya devam edip etmeme konusunda hala kafalarda cevaplanmamış sorular var. Bugün hem EYT'den yararlanabilmenin detayları hem de EYT sonrası ile ilgili akıllardaki sorulara cevap vermeye çalışacağım. En çok gelen sorular ise EYT'li çalışanlarla ilgili.
İŞYERİNDEN ÇIKIŞ İŞLEMİMİ DÜN YAPTIM. YENİDEN AYNI İŞYERİNDE ÇALIŞMAYA BAŞLADIĞIMDA MAAŞIM ARTAR MI?
EYT'liler aynı işyerinde çalıştıklarında maaş avantajı elde edecekler. Çalışmaya devam edecek EYT'liler için sigorta primi işçi payı azalacağı için maaş artışı söz konusu olacak. Bu artış asgari ücretlide 638 TL olacak. Böylece halen 8.500 lira olan alan asgari ücret çalışan, emekli olup çalışmaya devam ederse 9.145 lira alacak. Bilindiği gibi tüm sigorta kollarına tabi bir işçi için brüt ücretinden yüzde 15 prim kesiliyor. Bu primin yüzde 1'i işsizlik sigortası primi olarak ödeniyor. Emekli işçiden ise yüzde 7.5 oranında sosyal güvenlik destek primi kesiliyor. İşsizlik sigortasına ise prim kesilmiyor. Dolayısıyla asgari ücretli bir işçinin brüt ücretinden 1.501,2 TL prim kesilerek brüt 10.008 TL olan ücreti net 8.506,8 TL'ye iniyor. Emekli olup asgari ücret üzerinden çalışmaya devam edecek işçinin brüt ücretinden 750,6 TL prim kesilecek ve net ücreti ise 9.144,81 TL olacak. Dolayısıyla asgari ücretle çalışıp emekli olacak ve çalışmaya devam edecek işçinin eline geçen net ücret 638 TL artacak. Bu artışın işveren tarafından işçiye yansıtılmaması gibi bir durum söz konusu değil. Asgari ücretten düşük ücretli işçi çalıştırmak mümkün olmadığı ve işçinin brüt maaşı 10.008 TL'nin altına olamayacağı için işverenler SGK'ya işçi adına daha düşük prim aktarıp işçiye daha yüksek ücret ödeyecekler. Ücret düzeyi yüksek işçiler için bu farklılık daha yüksek tutarlarda olacak.
İŞVERENİM İŞYERİNDE EYT'Lİ ÇALIŞTIRMAYACAĞINI SÖYLÜYOR, İŞE BAŞLATMAZSA DAVA AÇABİLİR MİYİM?
EYT kapsamında aylık bağlatma hakkı kazanan kişiler bu haklarını kullanmak için istifa ediyorlar. Yani kendi istek ve iradeleri ile işyerinden ayrılıyorlar. Bu durumdaki bir işçi için işveren işten çıkış işlemlerini yapıyor ve kıdem tazminatlarını ödüyor. Bu işçinin tekrar işe başlatılıp başlatılmayacağı tamamen işverene ait bir karar. Bu konuda işçinin dava yoluna başvurması mümkün olsa bile herhangi bir kazanım elde etmesi mümkün olmayacaktır.
İŞVEREN BİR EYT'LİYİ ÇALIŞTIRIP BAŞKA BİR EYT'LİYİ ÇALIŞTIRMAYABİLİR Mİ?
İşveren işyerinden istifa edip aylık bağlatan bir EYT'liyi yeniden işe alıp bir diğerini işe başlatmayabilir. Bu karar tamamen işverene aittir. İşe alım esnasında ayrımcılık iddiası ancak manevi tazminat hakkı doğurabilir ve işçinin bu durumu ispat etmesi gerekmektedir.
TAZMİNAT HANGİ DURUMDA SIFIRLANIR
EYT'liyim istifa ettim aynı işyerinde çalışmaya devam ediyorum kıdemim sıfırlandı mı?
EYT'li bir işçi istifa eder işveren de kıdem tazminatını eksiksiz öderse istifa öncesi döneme ait kıdemi sıfırlanır. İşçi aynı işyerinde çalışmaya devam ediyorsa ancak bir yıl sonra kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Örneğin 31 Mart 2010 tarihinden itibaren aynı işyerinde çalışan bir işçi 31 Mart 2023 tarihinde kıdem tazminatını eksiksiz almışsa kıdemi sıfırlanır. Aynı işyerinde çalışmaya devam eden ve 31 Mart 2025 tarihinde tazminata hak kazandıracak bir nedenle işten ayrılan işçiye işveren yalnızca 31 Mart 2023 ila 31 Mart 2025 arasındaki kıdem tazminatını ödeyecektir. Ancak aynı işçiye 31 Mart 2023'te tazminatı ödenmemiş ise 31 Mart 2025 tarihinde brüt ücreti ve kıdem tazminatı tavanı dikkate alınarak hesaplanacak 15 yıllık tazminatının ödenmesi gerekecektir.
KIDEM TAZMİNATI İÇİN ARABULUCU YOLU AÇIK
İşverenim çıkışımı yaptı ancak kıdem tazminatımı ödemiyor KGF'yi beklediğini söylüyor ne yapabilirim?
EYT'lilerin aylık bağlatmak için istifa etmeleri halinde işverenlerin kıdem tazminatlarını ödemeleri gerekiyor. EYT'liye kıdem tazminatı ödemek için işveren EYT'li işçiden "emekli olabilir" yazısı isteyebilir. İşverenlerin bu belgeye istinaden kıdem tazminatlarını ödemesi gerekiyor. İşveren kıdem tazminatı ödemiyorsa işçinin önce arabulucuya sonra mahkemeye gitmesi gerekecektir. İşçi bu durumda işverene yazıyı verdiği tarihten itibaren kıdem tazminatına mevduata uygulanan en yüksek oranda faiz işletilmesini talep edebilir.
Akşam | Okan Güray Bülbül
