Mevcut düzenleme gereği tüm mükellefler 7.000 TL’yi aşan tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etmek zorundalar. Ancak yapılan yeni düzenleme ile bu zorunluluk yabancılara yapılacak satışlarda kaldırıldı, yabancılara yapılan 7 bin TL’yi aşan satışlar karşılığında da nakit tahsilat yapılabilecek.

Maliye Bakanlığı 23 Temmuz 2022’de yayımladığı tebliğle yabancılar ve Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerin yapacakları işlemlere ilişkin tahsilat ve ödemeleri 7 bin TL’lik sınıra bakılmaksızın kapsam dışında bıraktı.


Tevsik zorunluluğu nedir?

Kayıt dışıyla etkili mücadele edebilmek ticari işlemleri  izlemek ve kayıt dışılıkla mücadelede başarılı olmak için  ticari işlemlere taraf olanlar arasındaki ödemelerin takibi çok önemlidir . Bu açıdan nakit ödeme ve tahsilatların en az seviyeye indirilmesi ve bunun üzerindeki ödemelerin banka ve finans kurumları aracılığı ile yerine getirilmesi son derece önemlidir.

Bu amaçla VUK Mükerrer 257.maddesinde yapılan düzenleme ile  Maliye Bakanlığı’na, mükelleflere muameleleri ile ilgili tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etmeleri zorunluluğunu getirme ve bu zorunluluğun kapsamını ve uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi verilmiş,bu yetki Bakanlıkça kullanılarak 320 ve 323 No’lu VUK Tebliğleri ile 01/08/2003 tarihinden itibaren  tutarı 10 bin TL’yi geçen tahsilat ve ödemelerin banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsiki zorunluluğu getirilmiştir.

Bu düzenleme yukarıda ifade edildiği gibi ticari işlemler ve finansal hareketlerin izlenmesi amacıyla yapılmıştır.

Tevsiki zorunlu tutar önce 332 No’lu VUK Tebliği ile 01/05/ 2004 tarihinden itibaren 8 bin TL’ye düşürülmüş, daha sonra 459 No’lu VUK Tebliği ile konu yeniden yapılan düzenleme ile bu sınır 1 Ocak 2016 tarihinden geçerli olmak üzere 7.000 TL’ye indirilmiştir.

Söz konusu tebliğle Parasal sınırlar yanında aracı finansal kuruluşlardan ne anlaşılması gerektiği v.b hususlara ilişkin ayrıntılı açıklamalar yapılmıştır.

1 Ocak 2016’dan bugüne kadar Bakanlıkça  kayıtdışıyla mücadelenin bir unsuru olarak bilinçli bir şekilde yeni sınır belirlenmemiştir. Geçen yaklaşık 7 yıl düşünüldüğünde TÜFE ile yapılacak bir hesapta 7.000 TL’lik sınırın bugünkü değerinin  yaklaşık 25 bin TL olması gerektiğini söyleyebiliriz.

Özellikle son dönemlerde yaşadığımız uzun süreli pandemi süreci ve ekonomi politikaları sonucu oluşan  yüksek enflasyon ve buna bağlı TL’nin yabancı paralar karşısında ciddi değer kaybı, başta yabancı  turistler olmak üzere nihai tüketicilere yapılan satışlarda sınırın güncellenmesini zorunlu hale getirmiştir.

Yapılan Yeni Değişiklik Ne Anlama Geliyor?

Maliye Bakanlığı 23 Temmuz 2022’de yayımladığı tebliğle tevsik sınırını (7.000 TL)değiştirmemiş, sadece tevsik zorunluluğu kapsamında olanların tevsik zorunluluğu kapsamında olmayan yabancılar ve/veya Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerin yapacakları işlemlere ilişkin tahsilat ve ödemeleri tevsik zorunluluğu kapsamı dışına çıkardı.

Bu düzenlemeye göre, yabancılar ve/veya Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerin yapacakları işlemlere ilişkin tahsilat ve ödemeler 7 bin TL’lik sınıra bakılmaksızın kapsam dışında kalacak yani bunlarda söz konusu tutarın banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsiki zorunluluğu bulunmayacak.

Yapılan bu düzenleme ile özellikle perakende sektörünün yabancı turistlere satışta yaşadığı sıkıntılar önemli ölçüde giderilmiş oldu.

Ancak yabancı turistlere getirilen bu düzenleme dışında halen tüm mükellefler için uygulanan 7.000 TL’lik sınırla ilgili de makul bir düzenleme yapılması yerinde olacaktır. Sınırın güncellenerek yukarıda ifade edilen yaklaşık 25.000 TL olan bugünki değere getirilmesi kayıtdışıyla mücadele anlamında bir zafiyet doğuracağı düşünülse de 7.000 TL’lik sınırın çok düşük kaldığını ve bir miktar artırılmasının da doğru olacağını belirtmek isterim.

Yabancılara satışın zorunluluk kapsamı dışına çıkarılmasının Koşulları

Yabancılar ve/veya Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerin yapacakları işlemlerin tevsik zorunluluğu dışında kalabilmesi için;

  • Düzenlenecek faturalara söz konusu kapsam dışına alınan kişilerin pasaport numarası yazılacak,
  • Nakit tahsil edilen tutarlar, tevsik zorunluluğu kapsamında olan satıcılar tarafından tahsilatı takip eden ilk iş günü sonuna kadar aracı finansal kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsik edilecek.  Eğer aracı olarak banka kullanılıyorsa, bankaya yatırılarak dekonta bağlanacak.

Tevsik zorunluluğuna uymamanın cezası

Tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayan mükelleflerden her birine, her bir işlem için işleme konu tutarın yüzde 5’i oranında özel usulsüzlük cezası kesilmesi gerekiyor. Ancak, bu cezanın yıllık bir sınırı var, 2022 yılı için toplam ceza tutarı 2,5 milyon TL’yi aşamıyor (VUK Mükerrer Md.355).

Oransal olarak uygulanan bu cezalar 2022 yılında, birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı için 3.400 TL, ikinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler için 1.700 TL ve diğerleri için ise 880 TL’den az olamıyor.

Ceza tevsik zorunluluğu kapsamında olanlara uygulanıyor, kapsama girmeyenlere uygulanması söz konusu değil. Örneğin tevsik kapsamına girmeyen bir Türkiye mukimi gerçek kişiye yapılan ve bedeli 7 bin TL’yi aşan satışta bedelin nakden tahsil edilmesi halinde sadece satıcıya usulsüzlük cezası uygulanabilir.

Bu husus mükellefler nezdinde yapılacak vergi incelemelerinde dikkate alınacağı için önemle dikkat edilmesi gereken bir husus olarak karşımıza çıkıyor.

Olay | Fatih ACAR