Taşınmaz varlık barışına tapu engeli!

Son dönemlerde yürürlükte bulunan bir düzenlemeden yararlanmak için ilgili kurumlara başvuranlar, düzenlemeden bihaber görevlilerle karşılaşınca ve talepleri reddedilince büyük bir hayal kırıklığı yaşıyorlar. Hayal kırıklığının nedeni ise, işi yapacak görevlilerin söz konusu düzenlemelerden haberlerinin olmaması. Burada sadece görevlilerin değil, ilgili kurumların da ciddi hata ve ihmalleri var. Görevlilerdeki eksiklik, görev alanları ile ilgili yasal değişiklikleri izlememek. Kurumların hatası ise, yapılan yeni düzenlemeler konusunda personelini bilgilendirmemek, yapılması gereken hususları yazılı bir şekilde (genel yazı, iç genelge, talimat, iç yazışma vb.) teşkilatına ve personeline duyurmamak! Tabi bu durumdan ilgili düzenlemelerden faydalanmak için başvuranlar olumsuz etkileniyor.

Peki, “şu an uygulamada yaşanan böyle bir durum var mı?” diye düşünüyorsunuz değil mi? Evet, uygulamada şu an böyle bir durum yaşanıyor, hem de ciddi boyutta!

Konu tam olarak ne ile ilgili?

Son dönemde yaşanan bu sorun, çok ciddi ve bir o kadar da önemli bir konu. Hatta yapılan yasal düzenlemenin başarısını doğrudan etkileyecek cinsten. Konu, gerçekte şirketlere ait olmakla beraber çeşitli nedenlerle tapusu ortaklar adına olan taşınmazların Yeni Varlık Barışı kapsamında şirket kayıtlarına intikal ettirilerek tapusunun şirketler adına çıkarılması halinde, bu işlem nedeniyle tapu harcı ödenip ödenmeyeceği ile ilgili.

Hemen belirtelim, ilgili düzenleme tapu harcı alınmaz diyor, tapu daireleri böyle bir düzenlemeden haberimiz yok, alırız diyorlar! Hatta kendilerine ilgili yasal düzenleme ve Tebliğ verilmesine rağmen, “bize böyle bir talimat gelmedi, bu nedenle tapu harcı alınması gerekiyor.” şeklinde cevap veriyorlar.

Yeni varlık barışı düzenlemesi hangi kanunda yer alıyor?

Yeni Varlık Barışı düzenlemesi, KVK’nın geçici 15. Maddesi nde yer alıyor. Söz konusu düzenleme, 5 Temmuz 2022 tarihinden itibaren yürürlüğe girdi. Yeni Varlık Barışı, 31 Mart 2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) yürürlükte. Bu sürenin uzatılması konusunda önceki düzenlemelerin aksine Cumhurbaşkanımıza verilmiş herhangi bir yetki bulunmuyor. İlgili geçici 15. Maddede bir değişiklik yapılmadığı takdirde (bize göre uzatılma ihtimali yüksek), söz konusu düzenleme 1 Nisan 2023 tarihinden itibaren yürürlükten kalkacak.

Yeni varlık barışı düzenlemesinin usul ve esasları ise Maliye tarafından yayınlanan 1 Seri No.lu Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğ ile belirlenmiş bulunuyor (9 Ağustos 2022 tarihli ve 31918 sayılı Resmi Gazete).

Taşınmazlar da Varlık Barışı kapsamında şirket kayıtlarına alınabiliyor!

Evet, taşınmazların da varlık barışı kapsamında şirket kayıtlarına alınması mümkün. Ancak, tüm taşınmazların değil! Sadece gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sahip olunan ve Türkiye'de bulunan, ancak kanuni defter kayıtlarında yer almayan taşınmazların varlık barışı kapsamında 31 Mart 2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) vergi dairesine beyan edilerek kanuni defter kayıtlarına alınması mümkün bulunuyor. Bu beyan üzerine vergi dairelerince yüzde 3 oranında vergi tarh ve tahakkuk ettiriliyor. Bu şekilde hesaplanan verginin, tarhiyatın yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi gerekiyor.

Yurt dışında bulunan taşınmazların varlık barışı kapsamında kanuni defter kayıtlarına alınması ise mümkün bulunmuyor. Yurt dışında bulunan taşınmazların 31 Mart 2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarına dönüştürülmek suretiyle varlık barışı kapsamında Türkiye’ye getirilmesi mümkün (1 Seri No.lu Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğ, Mad. 4/4).

Taşınmazlar artık varlık barışı kapsamında ayni sermaye olarak konulamıyor!

Taşınmazlar, önceki Varlık Barışı düzenlemelerinin aksine, KVK’nın geçici 15. Maddesinde yer alan Yeni Varlık Barışı düzenlemesi kapsamında şirketlere ayni sermaye olarak konulamıyor. Çünkü, bu imkan yeni varlık barışı düzenlemesi ile kaldırıldı. Nedeni ise oldukça basit, taşınmazlar yeni varlık barışı kapsamında şirket kayıtlarına tapu harcı ödenmeden alınabilecek!

Neden böyle bir düzenleme yapıldı?

Önceki varlık barışı düzenlemelerinin büyük bir kısmında taşınmazların varlık barışı kapsamında işletmeye devrinde tapu harcı ödenmesi gerekiyordu. İşletmeler de tapu harcı ödememek için taşınmazları fon olarak değil, ayni sermaye olarak koymayı tercih ediyorlardı. Yeni varlık barışı uygulamasında bu durum gözönüne alınarak taşınmazların varlık barışı kapsamında işletmelere devrine tapu harcı istisnası getirilerek, söz konusu handikap ortadan kaldırıldı, buna paralel olarak da taşınmazların sadece işletmelere fon olarak konulmasına imkan sağlandı.

Fon tutarının gerek ilgili düzenlemede yer alan 2 yıllık süre içerisinde gerekse sonrasında sermayeye ilave edilmesi mümkün bulunuyor. Ayrıca, fon tutarı, şirket faaliyetlerinde kullanılabiliyor, ancak 2 yıl geçmedikçe ortaklara dağıtılamıyor, ortakların şirketlere olan borçlarının kapatılmasında kullanılamıyor. Bu çok ince bir detay!

Taşınmazların sadece Fon olarak konulması mümkün!

Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sahip olunan ve Türkiye'de bulunan, ancak kanuni defter kayıtlarında yer almayan taşınmazların varlık barışı kapsamında 31 Mart 2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) vergi dairesine beyan edilerek kanuni defter kayıtlarına fon olarak konulması mümkün bulunuyor.

Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin, bildirime veya beyana konu ettikleri ve yasal defterlerine kaydettikleri taşınmazlar için pasifte özel fon hesabı açmaları gerekiyor. Söz konusu hesap sermayenin cüz’ü addolunuyor, bildirim veya beyan tarihinden itibaren iki yıl geçmedikçe işletmeden çekilemiyor ve sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanılamıyor. Yani, fonun 2 yıllık süreç içerisinde sermayeye ilavesi mümkün. İşletmenin tasfiye edilmesi halinde bu tutarlar vergilendirilmiyor. Fon hesabında tutulan bu tutarların, GVK ve KVK’daki düzenlemeler kapsamında gerçekleşecek devir ve bölünme hallerinde de vergilendirilmesi söz konusu olmuyor (GVK. Mad. 81, KVK. Mad. 19,20). Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin ise, bildirimde veya beyanda bulundukları taşınmazları defterlerinde ayrıca göstermeleri gerekiyor.

Bu şekilde fon olarak konulan tutarların, dönem kazancının tespitinde dikkate alınmaksızın işletmelerine dâhil edilmesi ve bildirim veya beyan tarihinden itibaren iki yıl geçmesi koşuluyla vergiye tabi kazancın ve kurumlar için dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilmesi mümkün bulunuyor (1 Seri No.lu Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğ, Mad. 11).

Beyan edilen taşınmazlar için değer artış kazancı hesaplanmayacak!

Varlık barışı kapsamında beyan edilerek işletme kayıtlarına alınacak taşınmazların işletmeye devri GVK’nın mükerrer 80. maddesi uygulamasında elden çıkarma sayılmayacak, yani değer artış kazancı kapsamında vergilendirme yapılmayacak (KVK Geçici Madde 15/5, 1 Seri No.lu Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğ, Mad. 11/8).

Bize göre, gerçekte şirkete ait olmakla beraber çeşitli nedenlerle işletme kayıtlarında yer almayan taşınmazların varlık barışı kapsamında işletme kayıtlarına alınması olayında bir satış veya elden çıkarma değil, varlık barışının amacına uygun olarak gerçekte şirkete ait olan taşınmazların şirkete geri verilmesi söz konusu olduğundan, bu işlemin, ortaklar için bir satış veya elden çıkarma ve dolayısıyla ticari kazanç sayılması da söz konusu dahi olamaz, olmamalı da.

Taşınmazların işletmeye devrinde tapu harcı alınmayacak!

Varlık barışı kapsamında beyan edilerek işletme kayıtlarına alınacak taşınmazların işletmeye devrine ilişkin tapuda yapılacak işlemlerden tapu harcı alınmayacak (KVK Geçici Madde 15/5). Tapuda yapılacak taşınmaz devir işlemlerinde tapu harcının alınmaması için varlık barışı beyanının verilmesini müteakiben, ilgili vergi dairesinden, beyan edilen taşınmazların tapu kayıtlarına ilişkin bilgileri de içerecek şekilde varlık barışı kapsamında şirket adına beyan edilerek özel fon hesabına alındığını (veya kanuni defterlerin ilgili sayfalarında gösterildiğini) ve bu çerçevede tapu işleminde harç alınmayacağı hususunda beyanın yapıldığı vergi dairesinden alınacak yazının, ilgili tapu sicil müdürlüğüne ibraz edilmesi gerekiyor (1 Seri No.lu Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğ, Mad. 11/7,8).

Tapu Müdürlükleri Yasa ve Tebliğe rağmen tapu harcı istiyor!

Varlık Barışının düzenlendiği KVK’nın geçici 15. Maddesinde ve konuyla ilgili olarak yayınlanan 1 Seri No.lu Tebliğde, varlık barışı kapsamında beyan edilerek işletme kayıtlarına alınacak taşınmazların işletmeye devrine ilişkin tapuda yapılacak işlemlerden tapu harcı alınmayacağı çok açık ve net olarak belirtilmesine rağmen, tapu müdürlükleri, “böyle bir düzenlemeden haberlerinin olmadığı, bu konuda kendilerine bağlı oldukları kurumdan yazılı bir talimat gelmediğini” belirterek, tapu harcı istiyorlar. Tapu müdürlükleri, kendilerine ilgili yasa metni ve Maliye tarafından yayınlanan Genel Tebliğ ibraz edilmesine rağmen, tapu işlemlerini harçsız gerçekleştirmiyorlar, tapu harcı ödemek istemeyenlerin taleplerini ise reddediyorlar.

Vatandaş şaşkın, bu duruma inanamıyor, isyan ediyor!

Gerçekten de Tapu Müdürlüklerinin bu olumsuz yaklaşımı ile karşılaşan vatandaşlar, şirketler, buna inanamıyor, haklı olarak tepkilerini dile getiriyorlar.

Vatandaşlar, Şirketler haklı!

Bu durumla karşılaşan vatandaşlar, şirketler, şirket ortakları son derece haklılar. Yasalar sadece vatandaşlar, vergi mükellefi kişi ve şirketler için değil, kamu kurum ve kuruluşları dahil herkes için çıkarılıyor. Yasa hükümlerinin de hiçbir ön şart ileri sürülmeksizin, belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde uygulanması gerekiyor.

Varlık Barışı düzenlemesi ve bu düzenlemenin usul ve esaslarının belirlendiği Genel Tebliğ son derece açık: Varlık barışı kapsamında beyan edilerek işletme kayıtlarına alınacak taşınmazların işletmeye devrine ilişkin tapuda yapılacak işlemlerden tapu harcı alınmaması gerekiyor. Tapu Müdürlüklerinin, Varlık Barışının düzenlendiği KVK’nın geçici 15. Maddesi ve konuyla ilgili olarak Maliye tarafından yayınlanan 1 Seri No.lu Tebliğde, tapu harcı alınmaması gerektiği açıkça belirtilmesine rağmen, bağlı oldukları Kurumdan kendilerine söz konusu işlemlerden tapu harcı alınmayacağına ilişkin bir yazılı talimat gelmediği gerekçesiyle, tapu işlemlerini yapmamasının geçerli bir izahı ve gerekçesi olamaz. Tapu harcı almamaları için böyle bir talimata ihtiyaçları bulunmuyor, yasa ve Tebliğ son derece açık ve net!

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün konuya el atması şart!

İlgili yasa maddesinde ve çıkarılan Genel Tebliğde son derece açık ve net olmasına karşılık, uygulamada yaşanan sıkıntılarla ilgili olarak, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün (TKGM) Tapu Müdürlüklerine yazılı bir talimat göndererek, Varlık Barışı kapsamında beyan edilerek işletme kayıtlarına alınacak taşınmazların işletmeye devrine ilişkin tapuda yapılacak işlemlerden tapu harcı alınmaması gerektiğini bildirmesinde fayda var.

Bu konuda bir aksaklık da Maliye tarafında yaşanıyor!

Varlık Barışı kapsamında beyan edilerek işletme kayıtlarına alınacak taşınmazların işletmeye devrine ilişkin tapuda yapılacak işlemlerden tapu harcı alınmaması konusunda bir aksaklık da maalesef Maliye tarafında yaşanıyor!

1 Seri No.lu Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğde yapılan açıklamalara göre, tapuda yapılacak taşınmaz devir işlemlerinde tapu harcının alınmaması için varlık barışı beyanının verilmesini müteakiben, beyan edilen taşınmazların tapu kayıtlarına ilişkin bilgileri de içerecek şekilde varlık barışı kapsamında şirket adına beyan edilerek özel fon hesabına alındığını (veya kanuni defterlerin ilgili sayfalarında gösterildiğini) ve bu çerçevede tapu işleminde harç alınmayacağı hususunda beyanın yapıldığı vergi dairesinden alınacak yazının, ilgili tapu sicil müdürlüğüne ibraz edilmesi gerekiyor (1 No.lu Genel Tebliğ, Mad. 11/7,8).

Varlık barışı kapsamında taşınmaz beyanında bulunanlar söz konusu “harçsızlık yazısı” nı almak için bağlı bulundukları vergi dairelerine başvurduklarında, tapu müdürlüklerine benzer bir durumla karşılaştılar. Başvuru yapılan vergi dairelerinin bir kısmı “böyle bir yazıdan bilgilerinin olmadığını” , bir kısmı ise “böyle bir yazı vermeye yetkilerinin bulunmadığını” ifade ediyorlar.

Peki, bu “harçsızlık yazısı”nı kim verecek?

Genel Tebliğ son derece açık, varlık barışı beyanının yapıldığı vergi dairesi, yani bağlı bulunulan vergi dairesi verecek. Ayrıca, verilecek yazının içeriği konusunda da problemlerle karşılaşılıyor. İlgili Genel Tebliğde, varlık barışı beyanının yapıldığı vergi dairelerinin, beyan edilen taşınmazların tapu kayıtlarına ilişkin bilgilerini de içerecek şekilde varlık barışı kapsamında şirket adına beyan edilerek özel fon hesabına alındığı (veya kanuni defterlerin ilgili sayfalarında gösterildiğini) ve bu çerçevede tapu işleminde harç alınmayacağı hususlarının yer aldığı bir yazıyı ilgililere vermesi gerektiği belirtiliyor. Ancak, mevcut durumda, başvuru yapanlara vergi dairelerince verilen yazılarda içerik olarak ciddi eksiklikler bulunuyor.

Maliye tarafında yaşanan bu sorun, Gelir İdaresi Başkanlığı’nca (GİB) interaktif vergi dairesi sistemine standart bir cevap yazısı örneği eklenmek ve bir Genel Yazı ya da İç Genelge çıkarılarak vergi dairelerinin bilgilendirilmesi suretiyle kolaylıkla çözülebilir.

TKGM ve GİB’in yaşanan sorunu gidermeleri şart!

Yeni Varlık Barışı düzenlemesi kapsamında beyan edilerek işletme kayıtlarına alınacak taşınmazların işletmeye devrine ilişkin tapuda yapılacak işlemlerden tapu harcı alınmaması konusunda yaşanan iletişim ve bilgi eksikliğinden kaynaklı sorunun çözümü konusunda TKGM ve GİB’e büyük görev düşüyor. TKGM’nin tapu müdürlüklerine bu işlemlerden tapu harcı alınmaması gerektiği konusunda yazılı bir talimat göndermesi, GİB’in ise sisteme, tapu müdürlüklerine verilecek olan “harçsızlık yazısı” nın içeriğini yansıtan standart bir cevap yazısı örneği eklemesi ve çıkaracağı bir Genel Yazı veya İç Genelge ile vergi dairelerini bilgilendirmesi, uygulamada yaşanan sorunların çözümü için yeterli!

Ekonomim.com | Abdullah TOLU

Taşınmaz varlık barışına tapu engeli!

Vergi ödeme vergisi de arttı

Asgari ücret kimi nasıl etkileyecek?

Asgari ücret Resmi Gazete'de yayımlandı; iyi de 4 liranın sırrı ne?

2025 enflasyonuna asgari ücret etkisi azami 3,6 puan

Asgari ücret artışı

Yıl biterken…2024’e dair

Doç.Dr.Hasan YALÇIN Köşe Yazılarıyla Gazetemizde

2025 Yılı asgari ücreti açıkladı

Meslek mensuplarına çektirilen KDV ızdırabı

2 milyar liralık Genel Sağlık Sigortası (GSS) borcu silinecek