Vergi borçlarını sona erdiren müesseselerden bir tanesi de tahakkuktan vazgeçmedir. Terkine benzeyen ama henüz tahakkuk etmemiş yani mükellefe tebliğ edilmemiş vergilerin silinmesi olarak anlaşılmalıdır.
Vergi Usul Kanunu mük. m.115 uyarınca hesaplanan vergi ve bunlara ilişkin cezaların toplamı, söz konusu vergi ve cezaların tebliği vs gibi masrafları dikkate alındığında şayet bu masrafların toplamı 2022 yılı için 58 TL'yi aşmazsa vergi idaresi bu borcu tebliğ etmeyip silebilir. Yani tahakkukundan vazgeçebilir. Bu tutar her yıl yeniden değerleme oranında belirlenmektedir.
VUK'un mükerrer 115'inci maddesinde geçen hükümden anlaşılacağı üzere tahakkuktan vazgeçme, beyannameye dayanılarak tarh edilen vergiler için olmayıp yalnızca ikmalen, re'sen veya idarece tarh edilen vergiler için uygulanmaktadır.
Örneğin kendi kira gelirini tam ve eksiksiz beyan eden Ayşe Teyze, bu kira gelirinden dolayı hesaplanan (tarh edilen) vergisi 40 TL olsa bile yani 2022 yılı için tahakkuktan vazgeçme bedelinin (58 TL) altında olsa dahi tahakkuktan vazgeçilmez yani silinmez, ödenir. Ancak Ayşe Teyze'nin bu kira gelirini beyan etmemesi durumunda hesaplanan (re'sen tarh) vergi ve/veya cezası 58 TL'nin altında ise vergi idaresi bunu tebliğ etmeyebilir. Dolayısıyla bu borç tebliğ edilmediği için ortadan kalkabilir.
Dikkat edilirse tahakkuktan vazgeçme müessesesi beyannamesini tam ve eksiksiz verenler yani dürüst mükellefler için değil; beyannamesini vermeyen ya da eksik beyan eden mükellefler için uygulanıp aslında bir tür ödül uygulamasıdır.
Tahakkuktan vazgeçilecek vergi ve/veya cezalarının hangi vergi ve cezalarının olduğuna ilişkin VUK mük. m.115'te bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu yüzden VUK kapsamındaki vergi ve bunlara bağlı cezalar için geçerli olacaktır.
Görüldüğü üzere tahakkuktan vazgeçme uygulaması vergi idaresinin bu vergi ve/veya cezasını tahakkuk ederken katlanacağı maliyeti/masrafı dikkate alarak düzenlediği bir müessesedir. Bu vergi ve/veya cezaları hesaplayıp mükellefe tebliğ edip tahakkuk aşamasına (tebliğ edecek aşamaya) getirmek belli bir tutarda parasal masraf ve vergi idaresinin zaman kaybı olacağından vergi idaresi, 2022 yılı için 58 TL veya bu tutarın altında olan alacağından vazgeçmektedir. Özetle vergi idaresi attığım taş ürküttüğüm kurbağaya değmeyecek demektedir.
Ancak teknolojinin bu denli ilerlediği dönemde VUK mük. m.115'in getiriliş amacındaki maliyet kavramı ve personelin zaman kaybının tekrardan gözden geçirilmesi gerekmektedir. Zira söz konusu işlemler için eskiden olduğu gibi fiziki posta, memur gibi tebliğ araçları kullanılmamakta ve tüm işlemler elektronik sistem üzerinden yapılabilmektedir.
Bu nedenle yapılacak tarhiyatın tebliği de elektronik ortamda yapılarak "masraflı" olan bu uygulama kaldırılmalı ayrıca beyannamesini tam, eksiksiz ve süresinde veren mükellefleri kapsamayan bu uygulamanın eşitlik açısından da tartışılarak hakkaniyetli bir sonuca ulaşılması gerekmektedir.
Bu yüzden bu maddenin yeniden gözden geçirilip ele alınması hatta kaldırılması mevzuatın sadeleşmesi adına da yerinde olacaktır.
T24 | Murat BATI
