İşçiye yaptırım uygulanmadan önce gözetilmesi gereken hususlar nelerdir?

4857 sayılı İş Kanunda belirtilen haller dışında işçiye disiplin cezası uygulanabilmesinin hukuki dayanağı olabilecek olan işyeri iç yönetmeliği ile getirilecek düzenlemelerin denetiminin ise, öğretide, 6098 sayılı Trük Borçlar Kanunu m.20 ve devamında öngörülen genel işlem koşullarına ilişkin hükümlere göre yapılması gerektiği belirtilmektedir.

Öte yandan işverence verilen disiplin cezalarının mahkemelerce iptal edilerek, işvereni bu yönde bir işlem yapmaya zorlanması Türk Hukuku’nda düzenlenmiş değildir. Nitekim Yargıtay’a göre, “Hukukumuzda açık bir düzenleme bulunmadığı için iş mahkemesince işverenin verdiği disiplin cezasının iptali ve işvereni bir işlem yapmaya zorlayıcı nitelikte karar verilmesi mümkün değildir. Mahkemece işlemin hatalı olduğunun belirtilmesi ile yetinilmeli, işverenin yönetim hak ve yetkisinin kısıtlanması veya ortadan kaldırılması anlamına gelecek şekilde hüküm kurulmamalıdır [2] .

İşverenlerce hukuka uygun bir yaptırım uygulanabilmesi için öncelikle, işçinin belli bir kuralı ihlal etmiş olduğu kesin olarak tespit edildikten sonra işlem yapılmalıdır. Yeterli delil olmaksızın önyargı ya da zan ile işçilere yaptırım uygulanması hukuka aykırılık teşkil edebilecektir. Örneğin iş arkadaşına hakaret ettiği kamera kaydı, ses kaydı ya da tanık ifadeleri ile kesin olarak tespit edilememiş bir işçinin iş sözleşmesinin feshi gerçekleştirilmemelidir.

İkinci olarak, öngörülen yaptırımın, ihlal ile ölçülü olması gerekir. Yani kusurun ağırlık derecesine göre ceza öngörülmelidir. Örneğin işyeri iç yönetmeliğinde ayda iki defa işe geç kalan işçinin üç yevmiyesinin kesilmesi ölçülülük ilkesine aykırılık oluşturabilecektir.

Üçüncü olarak, işçiye verilen cezanın, parasal nitelikte, ayrımcılık teşkil eden ya da iç yönetmelikte öngörülmeyen hukuka aykırı bir ceza olup olmadığı gözetilmelidir. İşçinin, işyerinde disiplinsiz hareketleri ancak uyarma, kınama, aylıktan kesme, işten uzaklaştırma ve iş sözleşmesinin sona erdirilmesi şeklinde gerçekleştirilebilir. Bunun dışında işçinin disiplinsiz davranışlarının cezası, işverence hakarete uğramak, darp edilmek ya da kişiliğinin rencide edilmesi olamaz.

Son olarak, işveren, yaptırımı uygularken yasada öngörülen prosedüre uygun hareket etmelidir. Örneğin işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı bir davranışının haklı feshi gerektirmesi halinde, işverenin haklı feshe neden olan olayı öğrendiği günden itibaren 6 işgünü içinde feshi gerçekleştirmelidir. Olayı öğrenme günü hesaba katılmaksızın, takip eden iş günleri sayılarak altıncı günün bitiminde haklı fesih yetkisi sona erer. Disiplin kurulunun bulunduğu işyerlerinde, olayın öğrenildiği günden itibaren 6 işgünü içinde disiplin kuruluna sevk edilmeli ve işçiye savunma hakkı tanınmalıdır. Disiplin kurulunun işçinin iş sözleşmesinin haklı nedenle sona erdirilmesine karar vermesi durumunda, disiplin kurulu feshe yetkili kılınmışsa kurulca, yoksa feshe yetkili kişi tarafından karar tarihten itibaren 6 iş günü içinde fesih gerçekleştirilmelidir [3] .

İşveren, yönetim hakkına dayanarak disiplin uygulama yetkisini kullanırken objektif iyiniyet kurallarına uygun hareket etmesi gerekir. Aksi halde, hukuka aykırı yaptırım uygulamasının hukuki ve cezai sonuçlarıyla bağlı olur.

Sonuç olarak, işverenin yönetim yetkisine dayanarak işçilere yaptırım uygulama yetkisi bulunmaktadır. Ancak uygulanacak yaptırımın hukuka uygun olması gerekir. Bu bakımından aşağıdaki dört hususun işverence yaptırım uygulanmadan önce gözetilmesi gerekir.

1.İşçinin belli bir kuralı ihlal etmiş olduğu kesin olarak tespit edilmelidir.

2.Öngörülen yaptırımın, ihlal ile ölçülü olması gerekir.

3.Verilen cezanın, parasal nitelikte, ayrımcılık teşkil eden ya da iç yönetmelikte öngörülmeyen hukuka aykırı bir ceza olup olmadığına bakılmalıdır.

4.İşveren, yaptırımı uygularken yasada öngörülen prosedüre uygun hareket etmelidir [4] .

[1] GÜZEL, Ali, UGAN ÇATALKAYA, Deniz, İş Sözleşmesinin Uygulanmasında ve İşverenin Yönetim Yetkisinin Sınırlanmasında Dürüstlük (Objektif İyiniyet) Kuralının İşlevi Üzerine, Ali Rıza OKUR’a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, İstanbul Yıl 2014, C.20 S.1

[2] Y9HD. 06.12.2010 T., E.2010/33308., K.2010/36162 Legalbank.

[3] SÜZEK, Sarper, İş Hukuku, 20. Baskı (Tıpkı Basım), İstanbul 2020, s.129 vd.

[4] MANAV ÖZDEMİR, Eda, İş Hukukunda Kadın İşçilerin Cinsiyet Ayrımcılığına Karşı Korunması, İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar I, s.170-171.

Yazar Lütfi İNCİROĞLU

İşçiye yaptırım uygulanmadan önce gözetilmesi gereken hususlar nelerdir?

KULLANICI YÖNETİMİ/ALT KULLANICI HİZMETİNİN DİJİTAL VERGİ DAİRESİNDE KULLANIMA AÇILMASI

Kurumlarda iştirak kazançları istisnası –son değişiklikler

Tasfiye sonu devreden KDV gider olarak kaydedilebilir

YURTDIŞINDAN ALINAN YAZILIMLARA YÖNELİK VERGİ TEVKİFATI YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Başkasına Ait Pos Cihazı ve IBAN Kullananlara Ağır Cezalar Geldi

GENÇ GİRİŞİMCİLERDE KAZANÇ İSTİSNASI TUTARI GÜNCELLENMİŞTİR.

Seçilmiş güncel özelgeler (Ekim 2024)

İmalatçılar Yüzde Yüz Vergi İndiriminden Yararlanmaya Devam Ediyorlar Ancak Dikkat Edilmesi Gereken Bir Nokta Var

Enflasyon düzeltmesinde ince ayar

Oyuncaklara ÖTV Yok