Mayıs ayı enflasyon verileri açıklandı. Haziran ayı verileri ise 3 Temmuz'da açıklandıktan sonra memur ve emeklilerin ne kadar zam alacakları netleşmiş olacak. Haziran ayı verileri 3 Temmuz'da açıklandıktan sonra emekliler yüzde 25, memurlar ise yüzde 20 civarında bir zam alacaklar diye tahmin ediyorum. Cumhurbaşkanı belki bunu biraz daha artırabilir. Seyyanen bir zammı ise hem emeklilere hem de çalışanlara maalesef pek öngörmüyorum.

Bunun böyle olmasının nedenlerinden biri Mehmet Şimşek'in politika anlayışı diğeri ise yakın bir zamanda seçimin olmayışıdır.

Diğer taraftan ülkede bir de asgari ücretli gerçeği var ki sayıları milyonlara ulaşmaktadır. Asgari ücretliler, aldıkları asgari ücretle hayatlarını idame ettirmek zorundalar. Hatta bu parayla sinemaya, tiyatroya, konsere de gitmeliler. Sadece karınlarını doyurmak için değil bu tutar. Nereden çıkarıyorsun konseri, sinemayı gibi şeyleri diyebilirsiniz. Bunun için Asgari Ücret Yönetmeliğine bakmak lazım.

Asgari Ücret Yönetmeliği'nin 4/d maddesine göre asgari ücret, "İşçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücreti," şeklinde tanımlanmıştır.

Görüldüğü üzere asgari ücret, bir işçinin o günün ekonomik koşullarında sinemaya, tiyatroya, maça gidebileceği; sağlıklı beslenebileceği, barınma sorununu çözebileceği kadar yani bunlara yetebilecek bir ücret düzeyidir. Ben demiyorum bunu, Yönetmelik m.4/d diyor.

Şu an uygulanan asgari ücret ise 17 bin 2 TL'dir ve bu sayılanlardan hangisine yeter bu tutar? varın siz karar verin.

Haziran verileri açıklandığında 17 bin 2 liranın satın alma gücü daha da düşecektir. Daha basit ifadeyle Ocak 2024'teki 17 bin 2 TL, Temmuz 2024'teki 17 bin 2 TL olmayacak. 2024 Ocak'ta 17 bin 2 liraya alınan şeyler Temmuz'da alınamayacak.

Vaziyet bu haldeyken iktidar kanadından Çalışma Bakanı Işıkhan ısrarla asgari ücreti yıllık artırdıklarını ve ara zam yapılmayacağını ifade etti. Şimşek ise Orta Vadeli Program'ı işaret ederek her seferinde mali disiplinden vazgeçilmeyeceğini vurguladı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası da hatırlarsanız hükümete bir mektup yazarak önerilerini iletti. Bu öneriler arasında aman ha asgari ücreti artırmaya kalkmayın önerisi de vardı. Zaten Şimşek de ücret artışlarını enflasyonun nedenleri arasında görmekte dolayısıyla da bu artışa pek sıcak bakmamakta.

Aşağıdaki tabloda asgari ücretin değişim seyrine baktığınızda özellikle son iki yılda, senede iki kez arttığını görebilirsiniz.

Yukarıda bulunan tablodaki sayıların en önemli özelliği iktidar partisinin son iki yılda ara zam yaparken artış oranını hep bir önceki dönemi baz alarak servis etmesidir. Örneğin Ocak 2024 zammı servis edilirken Temmuz 2023'e göre yüzde 49 ama Ocak 2023'e göre ise yüzde yüz artırdık denildi.

Bu yıl asgari ücret artacak mı?

Bugün açıklanan enflasyon verileriyle birlikte kamuoyunda sanıyorum algı değişti. TÜSİAD ve MÜSİAD gibi örgütlerin de bu konuda aynı fikirde olduğu yani asgari ücret artmalı şeklinde olduğu görülüyor. Aksi beyanlarına pek rastlamadım çünkü.

Ayrıca Şimşek'in politikalarının sonuç vermesi için ülke insanlarının özellikle emekli ve çalışanların da ekonomik açıdan az da olsa biraz nefes almaları gerekiyor.

Bu nedenle asgari ücretin artmasına işverenler de pek olumsuz bakmıyor, bu yönde kamuoyu da oluşmuş durumda. Sırada ikna edilecek Şimşek ve ekibi kaldı. Şimşek'in asgari ücret artışına Erdoğan'ın da onayını alarak sıcak bakacağını sanıyor ve umuyorum.

Peki süreç başlar ve asgari ücret komisyonu toplanırsa artış ne kadar olacak? OVP'de hedeflenen enflasyon yüzde 36'dır. Yılın altı ayı adına bu hedefin yarısı kadar hatta memurlara verilecek zammın da altında kalma koşuluyla yüzde 18 artırılacağını öngörüyorum.

Bu artış yapıldığında da doğrudan yüzde 18 değil de Aralık 2023 tutarı yani 11 bin 402 lira baz alınarak servis edilecek ve şöyle denilecek kanaatindeyim; Aralık ayına göre yüzde 75, Ocak'a göre yüzde 18 oranında artırdık… Böylece asgari ücret aylık net 20 küsur bin lira olabilir.

Daha fazla artmaz diye tahmin ediyorum. Çünkü asgari ücrete kadar gelir ve damga vergisi istisnasından dolayı Hazinenin kaybı 2024 yılı için 590 milyar TL'dir. Asgari ücret artarsa bu tutar da yükselir. Ayrıca Şimşek, enflasyon nedeni olarak ücret artışını görmekte ve bu nedenle de hem Hazine kaybı hem de talep artışını birlikte düşünecektir.

Ama dediğim gibi burada özellikle basın ve sendikalar ile ana muhalefete çok iş düşüyor. Hükümet ve kurmaylarına bu artışın ne kadar hayati olduğunu siyaset üstü bir dille ve ısrarla anlatmaları gerekiyor.

T24 | Murat BATI