9 soruda e-ticarete getirilen yüzde 1 stopaj uygulaması

Değerli okurlar, 2 Ağustos 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7524 sayılı torba kanunla, 6563 sayılı “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun” kapsamında, elektronik ticaret pazar yerlerinde[1] elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının[2] ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının[3], söz konusu Kanun kapsamındaki faaliyetleri dolayısıyla hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına[4] yaptıkları ödemeler vergi kesintisi (tevkifatı veya stopaj) kapsamına alındı. Böylelikle, vergi güvenliğinin sağlanması ve kayıt dışılığın azaltılması amaçlanmış bulunuyor. Uygulamaya hazırlık yapılmasını sağlamak maksadıyla stopaj yükümlülüğünün 1 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girmesi öngörüldü. Stopajın oranı kanunen gelir vergisinde yüzde 25, kurumlar vergisinde yüzde 15 olarak belirlenmiş olmakla birlikte, Cumhurbaşkanının genel olarak stopaj oranlarını sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmak suretiyle yeniden tespit etmeye yetkisi var. Bu yetki, 21 Aralık 2024 tarihli ve 9284 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile kullanıldı ve stopaj kapsamına alınan ödemlerde oran yüzde 1 olarak belirlendi. Yani korkulan olmadı, oran en azından başlangıçta düşük belirlendi. Oranı değerlendirirken, bu yükümlülüğün nihai vergi olmadığını, satıcıların brüt gelirleri üzerinden kesilen bu vergileri, kazançları üzerinden hesaplayacakları yıllık gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edebileceklerini göz önünde bulunduralım. Zarar vs. nedeniyle ödenecek gelir veya kurumlar vergisi çıkmayan durumlarda peşin ödenen vergilerin geri alınması mümkün bulunuyor. Yakın zamana kadar ticari kazançlarda yıllara sâri inşaat ve onarım işi hariç, stopaj uygulaması yoktu. Yıllara sâri inşaat işlerinde stopaj uygulanmasının da haklı bir gerekçesi vardı, çünkü bu işlerde kazanç işin bittiği yılda hesaplanıp beyana konu ediliyor. Bunun dışında ticari kazançlarda, az da olsa, nihai vergileme niteliğindeki bazı istisnai durumlarda stopaja rastlanıyor. Son yıllarda, hem bu kazançların kayıt dışı kalma olasılığı düşünülerek hem de bir an önce Hazineye intikalini sağlamak maksadıyla ticari kazançlara da stopaj getirme eğilimini gözlemliyoruz. Bu yaklaşımla yıllara sâri inşaat işlerinde uzun süre yüzde 3 olarak uygulanan oranın yüzde 5’e yükseltildiğini hatırlatmak isterim. Diğer taraftan, stopaj ve KDV tevkifatı gibi uygulamaların, kazançlarını beyan konusunda riskli durumda bulunan mükellefleri hedef almak yerine, büyük ve ödeme sorunu olmayan, uyumlu mükellefleri hedeflediğini görüyoruz. Bu da amacın tahsilat (bir an önce tahsilat) olduğunu teyit ediyor. Stopaj uygulamasına ilişkin usul ve esaslar, Maliye Bakanlığınca, 30 Aralık 2024 tarihli 2. Mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan 330 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile yapılarak mevzuat tamamlanmış oldu. Şimdi bu stopaj uygulamasını açıklamaya geçebiliriz. Kimler stopaj yapmakla yükümlüdür? Aracı hizmet sağlayıcılarının ya da elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları stopaj yapmakla yükümlüdür. Bu stopaj sorumluları, 6563 sayılı Kanun kapsamındaki faaliyetleri dolayısıyla hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren yaptıkları/yapacakları ödemeler üzerinden stopaj yapmak zorundadırlar. Stopaj sorumluluğunu belirlerken dikkat edilmesi gereken birkaç husus var. Öncelikle ortada bir aracı tarafından hizmet sağlayıcılarına (mal ve hizmeti satan mükelleflere) ödenen (daha doğrusu aktarılan) bir tutar olmalıdır. Sürece bir veya birden fazla aracı dahil olmakla birlikte tahsilat doğrudan satıcı tarafından yapılıyorsa stopajdan söz edilemez. Keza ödeme/para aktarımı olsa bile aracının, mal veya hizmetlerin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân ve ortam sağlaması gerekir. Çünkü kanuna göre; Aracı hizmet sağlayıcı, başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişileri, Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcısı ise, elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcıyı ifade ediyor. Stopajın matrahı nasıl belirlenecektir? Stopajın matrahını; a) Hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıları tarafından gerçekleştirilen mal satışı ve hizmet ifalarına ilişkin katma değer vergisi (KDV) hariç ürün satış ve hizmet bedeli ile b) Aracı hizmet sağlayıcılarının ya da elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, ödül ve prim gibi adlar altında hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına sağladıkları menfaatler oluşturuyor. KDV ve konaklama vergisi tevkifat matrahına dahil edilmiyor. Taraflar arasında yapılan sözleşmeler kapsamında komisyon ücreti, kargo bedeli, hizmet bedeli, banka komisyon ücretleri gibi adlarla hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına yansıtılan bedellerin, mal veya hizmet bedeli olarak tahsil edilen tutardan düşülerek hizmet sağlayıcı veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya net ödeme yapılması stopaj matrahını etkilemiyor. Tüm bu örneklerde yine mal ve hizmet bedelinin KDV ve konaklama vergisi hariç tutarları üzerinden stopaj yapılması gerekiyor. Hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının aracı kullanmaksızın doğrudan kendilerinin elektronik ortamda mal veya hizmet satışları da stopaja tabi değil. Stopajın oranı nedir? Stopajın oranı ile yüzde 1. Stopaj nasıl ve ne zaman beyan edilir? Aracı hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları tarafından stopaj kapsamında bir ay içinde yapılan ödemeler ve bu ödemeler üzerinden yapılan stopaj tutarlarının, muhtasar ve prim hizmet beyannamesi eki “tevkifata tabi ödemelere ait bildirim (ücret ve ücret sayılan ödemeler hariç)” tablosu ile stopaj yapılan toplam mükellef sayısı, toplam tevkifat matrahı ve yapılan toplam tevkifat tutarı bilgisini içerecek şekilde izleyen ayın 26 ncı günü akşamına kadar beyan edilmesi ve aynı süre içinde ödenmesi gerekiyor. Ayrıca, stopaj yapılan her bir mükellefe ilişkin bilgilerin de, Gelir İdaresi Başkanlığının Bilgi Transfer Sistemi (BTRANS) üzerinden yayımlanan veri format ve standardı ile bu Sistem üzerinden aylık olarak ilgili muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin verildiği ayın sonuna kadar Gelir İdaresi Başkanlığına bildirilmesi de zorunlu bulunuyor. Yani stopaj sorumlularının hem beyan hem de bildirim zorunlulukları var. Hangi ödemeler üzerinden stopaj yapılmaz? Aracı hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları tarafından elektronik ticaret ortamında faaliyette bulunan ve ticari, zirai ve mesleki faaliyeti nedeniyle vergi mükellefiyeti bulunmayanlara, vergiden muaf esnafa, ticari kazancı basit usulde tespit edilen mükellefler ile Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 20/B maddesi kapsamında faaliyette bulunan mükelleflere[5] istisnaya konu faaliyetleri nedeniyle yapılan ödemeler üzerinden stopaj yapılmaz. Tebliğde ticari, zirai ve mesleki faaliyeti nedeniyle vergi mükellefiyeti bulunan mükelleflerin bu faaliyetleri ile ilgili olmayan “zati giyim ve ev eşyası” gibi satışlarına ilişkin ödemeler üzerinden de stopaj yapılmayacağı belirtilmiş. Tüm bu stopaj yapılmayacak durumlarda bile, aracı hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, bu kapsamda yaptıkları ödemelere ilişkin bilgileri, BTRANS üzerinden yayınlanan veri format ve standardı ile bu Sistem üzerinden aylık olarak ilgili muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin verildiği ayın sonuna kadar Gelir İdaresi Başkanlığına bildirmeleri zorunlu. Tebliğde yer alan “zati giyim ve ev eşyası” ifadesi bence eksik ve yanlış yorumlara sebebiyet verebilir. Çünkü bu mükelleflerin giyim eşyası niteliğinde olmayan şahsi eşyalarının (örneğin şahsi mücevherlerinin veya tablolarının) satışı da stopaja tabi olamaz! İade durumunda stopaj uygulaması nasıl yapılacaktır? Tebliğde stopaj kapsamına giren mal ve hizmet satışlarında iade durumu stopajın muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile beyan edilip edilmediğine göre iki farklı şekilde düzenlenmiş bulunuyor. Eğer stopajın vergi dairesine beyan edilmesinden önce ürün ve bedeli iade edilmişse, aracı hizmet sağlayıcıları ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının kayıtlarında gerekli düzeltme işlemi yapabilmeleri mümkün. Yani stopaj beyan edilmeyebilir. Ancak kesilen vergi, vergi dairesine beyan edildikten sonra ürünün ve bedelin iade edilmesi durumunda aracı hizmet sağlayıcıları ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının kayıtlarında ve muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde düzeltme yapılamayacak. Bu durumda stopajın iadesi hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcı mükellef tarafından verilen yıllık gelir/kurumlar vergisi ya da geçici vergi beyannameleri üzerinden hesaplanan gelir/kurumlar vergisinden mahsup edilmek suretiyle dolaylı olarak yapılacak. Tebliğle yapılan bu düzenlemeyi doğru bulmuyorum. Stopaj beyan edilip ödenmiş olsa bile iade edilen mal veya hizmetlerle ilgili stopajın vergi dairesinden iadesi mümkün olmalıdır. Bu yersiz stopajın düzeltme yoluyla iadesi gerekir. Bu vergileri gelir/kurumlar vergisinden mahsup yoluyla iade etmek hatalıdır ve bazı durumlarda gecikmelere sebebiyet verebilir. İsteyen mükelleflere bu yöntem uygulanabilirdi. Ayrıca ödenecek vergisi çıkmayan mükellefler ne yapacaktır? Bunların yersiz ödenen tutarların adresini vergi dairelerinden tale hakkı olduğu tereddütsüzdür. Ancak yıllık beyannamelerde ödenecek vergi çıkmadığını tespit bile beyanname verilmesi işleminden sonra anlaşılabilecektir. Bu nedenle mükellefin mahsup edilecek vergisi çıkmadığında yersiz stopajın iadesi konusunun acilen olası mağduriyetlerin giderilmesi gerekir. Bu nedenle, en azından sorumlularca, izleyen ayın ödenmesi gereken stopajından mahsup edilerek mükellefe iadesi seçeneğini Gelir İdaresinin değerlendirmesi gerekir. Kesilen vergiler ne zaman mahsup edilir? Stopaj sorumlularının aracılık ettikleri ödemeler üzerinden kesinti yaparak vergi dairesine yatırdıkları stopajlar, kendilerine ödeme yapılan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıları) tarafından üç ayda bir verilen geçici vergi beyannamelerinde ve yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinde mahsup edilecektir. Bu mahsuba rağmen hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinin yetersiz olması nedeniyle mahsup edilemeyen vergiler hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına nakden veya mahsuben iade edilecektir. Stopaja ilişkin örnekler a) Stopaj tabi ödemelere ilişkin bazı örnekler: * Mükelleflerin ürünlerini elektronik ticaret pazar yerinde satılması için elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları ile yaptıkları sözleşmeler kapsamında kendilerine ödenen mal veya hizmet bedelleri (Ödemeden kesilen komisyon ve benzeri ödemeler stopaj matrahından düşülmez), * Otel işletmeciliği faaliyetiyle iştigal eden hizmet sağlayıcı mükelleflere, otel odalarının satış ve pazarlamasını elektronik ticaret ortamında gerçekleştiren aracı hizmet sağlayıcı mükelleflerce, imzalanan sözleşmeye göre istinaden aktarılan konaklama vergisi ve KDV dahil hizmet bedelleri, * Küçük ev aletlerinin alım satımı faaliyetinde bulunan mükelleflere, elektronik ticaret pazar yerinde mal ve hizmetlerinin teminine ve sipariş verilmesine yönelik elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı mükellefler tarafından yapılan ödemeler. b) Stopaj yapılmayacak bazı ödemelere ilişkin örnekler: * Vergi mükellefi olan veya olmayan kişilere, şahsi mobilyaları ve giyim eşyalarının elektronik ticaret pazar yerinde satışını gerçekleştiren elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı mükellefler tarafından yapılan ödemeler, * Akıllı telefon ve tablet gibi mobil cihazlar için oyun geliştiren mükelleflere, geliştirdiği oyunu Türkiye’de faaliyette bulunan elektronik uygulama ve satış platformu elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları tarafından gelir vergisi istisnası kapsamında ödenen ve üzerinden bankalar tarafından yüzde 15 oranında stopaj yapılan ödemeler, * Market işletmeciliği faaliyetinde bulunan elektronik ticaret hizmet sağlayıcı mükelleflerin, elektronik ticaret ortamında ürün siparişi hizmeti sunan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı mükellefler tarafından elektronik ticaret pazar yeri üzerinden alınan siparişlere istinaden “kapıda ödeme” seçeneğiyle yaptığı satışlarda, kendisine ait EFT-POS özellikli yeni nesil ödeme kaydedici cihaz kullanarak tahsil ettiği bedeller, * 2024 yılında gerçekleşen mal ve hizmet satışlarına ilişkin olarak, hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına 2025 yılında yapılacak ödemeler. Aracı hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları tarafından aracı kullanılması durumunda stopaj uygulaması nasıl yapılacaktır? Aracı hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları tarafından aracı kullanılması durumunda, aracı hizmet sağlayıcıları tarafından aracı hizmet sağlayıcılarına yapılacak ödemeler üzerinden stopaj yapılmayacak, yani aracılar arasındaki ödemeler stopaja konu olmayacak, sadece son aracıdan hizmet sağlayıcı veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya yapılan ödemeler üzerinden stopaj yapılacaktır. [1] Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının aracılık hizmetlerini sunduğu elektronik ticaret ortamını ifade eder. [2] Başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişileri ifade eder. [3] Elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcıyı ifade eder. [4] Elektronik ticaret pazar yerinde ya da kendine ait elektronik ticaret ortamında mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapan ya da sipariş alan hizmet sağlayıcıyı ifade eder. [5] İnternet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden metin, görüntü, ses, video gibi içerikler paylaşan sosyal içerik üreticilerinin bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar ve bu ortamlar üzerinden verilen bireysel kurs, eğitim, veri işleme ve geliştirme, ürün tanıtımı gibi hizmetlerden sağlanan kazançlar ile akıllı telefon veya tablet gibi mobil cihazlar için uygulama geliştirenlerin elektronik uygulama paylaşım ve satış platformları üzerinden elde ettikleri kazançlar gelir vergisinden müstesnadır.

9 soruda e-ticarete getirilen yüzde 1 stopaj uygulaması

Stopaj ve KDV tevkifatı gibi uygulamaların, kazançlarını beyan konusunda riskli durumda bulunan mükellefleri hedef almak yerine, büyük ve ödeme sorunu olmayan, uyumlu mükellefleri hedeflediğini görüyoruz. Bu da amacın tahsilat (bir an önce tahsilat) olduğunu teyit ediyor

21 soruda ücretlilerin beyan rehberi

Otomatik bilgi değişimi sonuçlarından hareketle yapılan vergi tarhiyatı var mı?

2025’te maaşlarımızdan ne kadar vergi ödeyeceğiz?

Yıl İçerisinde İş Değişikliği Nedeniyle Verilen Gelir Vergisi Beyannamesi

Yeni vergi, harç ve istisna tutarları

Ücret gelirlerinin vergilendirilmesi

Dolaysız vergilerimiz çok mu adil?

Kar payı (temettü) dağıtımında vergi stopajı %10’dan %15’e arttırıldı

Kurumlar vergisine istinaden kazanç giderleri

Yılsonu vergi notları