2024 Bütçe kanunundaki vergi fotoğrafı

25 Aralık 2023 tarihinde TBMM’nde onaylanan 2024 yılı Bütçe Kanunu (7489 sayılı Kanun) 31 Aralık 2023 tarihinde 1. Mükerrer sayılı Resmî Gazete ile yayımlandı. Bütçe Kanunları, “genel bütçeye dahil kamu idareler, özel bütçeli idareler ve düzenleyici kurumlara” ödenek sağlanması ve finansman kaynakları gösteren yasal düzenlemelerdir. Genel olarak bütçedeki gelirlerin önemli bir kısmı vergilerle karşılanır. Aşağıdaki tabloda yer aldığı üzere 2024 yılı bütçe gelirlerinin %88,12’si vergilerden oluşmaktadır. Gelir türü Milyon TL Payı (%) Vergi gelirleri 8.353.029 88,12 Hazine yardımı dahil özel bütçeli idarelerin gelirleri 1.088.130 11,48 Hazine yardımı dahil düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 38.381 0,40 Bütçedeki vergi artışları 2024 yılı bütçe cetvellerindeki tutarlara göre toplam vergi gelirleri hedefi 8.335.576 milyon TL olup, vergi türleri itibariyle bu tutarın dağılımı aşağıdaki gibidir: Vergi türleri 2023 vergi gelirleri (ek bütçe dahil) Milyon TL 2024 Vergi gelirleri Milyon TL Vergi gelirleri 4.270.668 8.335.576 1. Gelir ve kazanç üzerinden alınan vergiler 1.478.624 2.520.922 a) Gelir vergisi 696.394 1.206.409 Beyana dayanan gelir vergisi 43.487 85.892 Basit usulde gelir vergisi 65 20 Gelir vergisi tevkifatı 641.000 1.100.206 Gelir geçici vergisi 11.841 20.201 b) Kurumlar vergisi 782.230 1.314.513 Beyana dayanan kurumlar vergisi 178.634 315.933 Kurumlar vergisi tevkifatı 1.653 4.351 Kurumlar geçici vergisi 527.944 994.229 2. Mülkiyet üzerinden alınan vergiler 76.055 76.604 a) Veraset ve intikal vergisi 4.617 7.527 b) Motorlu taşıtlar vergisi 71.356 68.962 d) Değerli konut vergisi 82 115 3. Dahilde alınan mal ve hizmet vergileri 1.424.138 3.415.702 a) Dahilde alınan katma değer vergisi 440.872 1.670.599 Beyana dayanan KDV 397.139 1.586.960 Tevkif suretiyle kesilen KDV 43.733 83.639 b) Özel tüketim vergisi 817.241 1.409.766 Petrol ve doğalgaz ürünleri (I) 196.925 455.123 Motorlu taşıtlar (II) 346.239 498.230 Alkollü içkiler (III-a) 62.960 107.575 Tütün mamülleri (III-b) 146.282 251.577 Kolalı gazozlar (III-c) 7.183 11.366 Dayanıklı tüketim ve diğer mallar (IV) 57.653 85.896 c) Banka ve sigorta muameleleri vergisi 108.231 214.385 d) Şans oyunları vergisi 26.279 54.920 e) Özel iletişim vergisi 14.359 37.550 f) Dijital hizmet vergisi 9.155 15.561 g) Konaklama vergisi 8.000 12.922 4. Uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergiler 1.056.883 1.906.507 a) Gümrük vergileri 121.791 229.502 b) İthalde alınan katma değer vergisi 931.406 1.671.360 c) Diğer dış ticaret gelirleri 3.686 5.645 5. Damga vergisi 85.500 145.883 6. Harçlar 133.864 253.507 7. Başka yerde sınıflandırılmayan diğer vergiler 15.605 16.451 2023’e göre 2024 yılı bütçesinde vergi türlerine göre oransal olarak en çok artan vergiler: Vergi türleri Artış (%) Bütçedeki payı (%) 1. Gelir ve kazanç üzerinden alınan vergiler 70,49% 30,24 a) Gelir vergisi 73,24% 14,47 Beyana dayanan gelir vergisi 97,51% 1,03 Basit usulde gelir vergisi -69,70% 0,00 Gelir vergisi tevkifatı 71,64% 13,20 Gelir geçici vergisi 70,60% 0,24 b) Kurumlar vergisi 68,05% 15,77 Beyana dayanan kurumlar vergisi 76,86% 3,79 Kurumlar vergisi tevkifatı 163,26% 0,05 Kurumlar geçici vergisi 88,32% 11,93 2. Mülkiyet üzerinden alınan vergiler 0,72% 0,92 a) Veraset ve intikal vergisi 63,02% 0,09 b) Motorlu taşıtlar vergisi -3,36% 0,83 d) Değerli konut vergisi 39,85% 0,00 3. Dahilde alınan mal ve hizmet vergileri 139,84% 40,98 a) Dahilde alınan katma değer vergisi 278,93% 20,04 Beyana dayanan KDV 299,60% 19,04 Tevkif suretiyle kesilen KDV 91,25% 1,00 b) Özel tüketim vergisi 72,50% 16,91 Petrol ve doğalgaz ürünleri (I) 131,12% 5,46 Motorlu taşıtlar (II) 43,90% 5,98 Alkollü içkiler (III-a) 70,86% 1,29 Tütün mamülleri (III-b) 71,98% 3,02 Kolalı gazozlar (III-c) 58,24% 0,14 Dayanıklı tüketim ve diğer mallar (IV) 48,99% 1,03 c) Banka ve sigorta muameleleri vergisi 98,08% 2,57 d) Şans oyunları vergisi 108,99% 0,66 e) Özel iletişim vergisi 161,50% 0,45 f) Dijital hizmet vergisi 69,97% 0,19 g) Konaklama vergisi 61,52% 0,16 4. Uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergiler 80,39% 22,87 a) Gümrük vergileri 88,44% 2,75 b) İthalde alınan katma değer vergisi 79,44% 20,05 c) Diğer dış ticaret gelirleri 53,17% 0,07 5. Damga vergisi 70,62% 1,75 6. Harçlar 89,38% 3,04 7. Başka yerde sınıflandırılmayan diğer vergiler 5,42% 0,20 2024 – 2026 dönemi OVP’da ise vergi gelirlerindeki artış %73,45 olarak öngörülmüştü. Ancak Bütçe Kanununa göre 2024’de 2023’e göre vergi gelirleri ortalama artışı %95,18 olarak hedeflenmiştir. 2023 (Milyon TL) 2024 (Milyon TL) Artış Oranı (%) Vergi gelirleri 4.270.668 8.335.576 95,18 2024 yılı bütçe kanununa bakıldığında bütçe cetvellerindeki tutarlara göre dolaylı vergiler, dolaysız vergiler ve mülkiyet üzerinden alınan vergilerin toplamı ve 2024 yıl toplam vergi gelirleri içindeki oranları aşağıdaki gibidir: Vergi Türü Milyon TL Bütçedeki Payı (%) Dolaysız vergiler 2.520.922 30,24 Dolaylı vergiler 5.738.050 68,84 Mülkiyet üzerinden vergiler 76.604 0,92 Toplam 8.335.576 Kasım 2023 bütçe vergi geliri gerçekleşmelerinde ise vergi gelirlerinin %32,22'si dolaysız, %66,05'i dolaylı vergiler ve %1,73'ü mülkiyet üzerinden alınan vergiler olarak gerçekleşmiştir. 2024 yılı vergi gelirleri hedefleri dolaylı vergiler lehine değişmiştir. OVP’de yer alan “orta vadede doğrudan (dolaysız) vergilerin payı artırılması” hedefine ilişkin düzenlemelerin 2024 yılının 3. Çeyreğinde yapılma hedefi nedeniyle düzenlemelere bağlı gelir artışları ancak 2024’den sonraki yılların bütçelerine yansıyacaktır. Diğer bir deyişle 2024’te de dolaylı vergilerin ağırlıkta olduğu bir bütçe söz konusu olup, 2024 yılı bütçesinde dolaylı vergilerdeki artış bütçe vergi gelirlerindeki ortalama artıştan daha fazladır. Örneğin 2024 yılı bütçesinde “dahilde alınan KDV %278,93 (beyana dayanan KDV %299,6), petrol ve doğalgaz ürünlerine dayalı ÖTV %131,12 ve ithalde alınan KDV %79,44” artmış olup, bu üçlünün bütçe vergi gelirleri içindeki payı %45,55’tir. Dolaylı Vergiler Artış Oranı (%) Bütçedeki Payı (%) Dahilde alınan KDV %278,93 %20,04 Petrol ve doğalgaz ürünleri (I) ÖTV %131,12 %5,46 İthalde alınan KDV %79,44 %20,05 Bütçedeki %299,6 oranındaki KDV artışı ne anlama geliyor? TBMM’de kabul edilen 7491 sayılı Torba Kanun 28 Aralık 2023’te Resmî Gazete ile yayımlanmış ve bu Kanun ile KDV Kanununda yapılan iki önemli değişiklikten biri; “sorumlu sıfatıyla ödenen KDV’de beyan ve ödeme” süreleri yeniden düzenlenerek vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanların KDV beyannamelerini (2 No’lu KDV Beyannamesi), vergilendirme dönemini takip eden ayın 21’inci günü akşamına kadar vermek ve 23’üncü günü akşamına bu beyana ilişkin KDV’ni ödenmesi olmuştur. İkincisi ise KDV Kanunun 36’ncı maddesindeki değişiklik ile Cumhurbaşkanı’na “iade hakkını kısmen veya tamamen kaldırma veya yeniden koyma ve bu şekilde iade hakkı kısıtlanan mal veya hizmetleri belirleme” konusunda yetki verilmesidir. 2024 yılı bütçesindeki %299,6 oranındaki artışa KDV hedefinin gerçekleşmesi için Cumhurbaşkanı’na verilen bu yetkinin kullanılması da dahil her iki düzenlemenin 2024 yılının sıcak vergileme konularından olması beklenmektedir.

2024 Bütçe kanunundaki vergi fotoğrafı

Genel olarak bütçedeki gelirlerin önemli bir kısmı vergilerle karşılanır. 2024 yılı bütçe gelirlerinin %88,12’si vergilerden oluşmaktadır.

Gayrimenkule yeni vergi sistemi yolda

Yapay zekâ yatırımına nereden başlanmalı?

Sahte sigortalıların emeklilikleri iptal mi ediliyor?

10 soruda asgari ücret pazarlığı

Aralıkta faiz indirimi sinyali

NEET gençler

Enflasyonu düşürmenin maliyeti artıyor

Saatlik asgari ücrette AB’nin neresindeyiz?

Vergi yükü hususunda Şimşek’in dediği yerde miyiz?

SGK Prim indiriminde yeni dönem