Yeni yıla girerken torbadaki vergi sürprizleri

Vergi kanunlarında değişiklikler yapan teklifteki düzenlemeler şu şekildedir:

Gelir Vergisi Kanunu (GVK) değişiklikleri:

• Sosyal içerik üreticiliği kazanç istisnası: 1 Ocak 2024’ten itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere, sosyal içerik üreticiliği, internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden sunulan hizmetler ile mobil cihazlar için uygulama geliştiriciliğine kazanç istisnası öngörülmektedir.
• Yabancı şirketlerden elde edilen kâr paylarına gelir vergisi istisnası: 1 Ocak 2023’den itibaren elde edilen kâr paylarına uygulanmak üzere aşağıda belirtilen şartlara uygun gerçek kişilerce elde edilen kâr paylarının %50’si vergiden istisna edilmekte ve uygulanacak istisna oranını sıfıra kadar indirme veya %100’e kadar artırma yetkisi Cumhurbaşkanı’na verilmektedir.
  • Kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan anonim ve limitet şirket niteliğindeki kurumların ödenmiş sermayesinin en az %50'sine sahip olunması,
  • Kâr payının elde edildiği takvim yılına dair yıllık gelir vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye'ye getirilmesi.
• İhracatta götürü gider uygulaması kaldırılması: 1 Ocak 2024’ten itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere “ihracatta götürü gider” yürürlükten kaldırılmaktadır.
• Yurt dışına sunulan hizmetlerden sağlanan kazanç indirimi: 1 Ocak 2023’ten itibaren elde edilen gelir ve kazançlara uygulanmak üzere, yurtdışında mukim olanlara Türkiye'de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan hizmetler ve bu hizmetleri veren işletmelerin münhasıran bu faaliyetlerinden sağladıkları kazançlara uygulanan %50 indirim; kazancın tamamının elde edildiği takvim yılının gelir vergisi beyannamesinin verilme tarihine kadar Türkiye'ye transfer edilmesi şartıyla %80’e çıkarılmaktadır.
• Cumhurbaşkanı’na GVK’nundaki tevkifat oranlarını artırma yetkisi: Yıllara sâri inşaat işleri ile GVK Geçici 67’nci maddedeki Cumhurbaşkanı’nın oran belirleme yetkisi artırılarak, “yabancı para cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan gelirler ve döviz cinsinden açılmış hesaplardan elde edilen faiz gelirleri ve kâr payları üzerinden yapılacak tevkifat oranı, ayrı ayrı veya birlikte %40” olarak değiştirilmektedir.
• Sporcu ücretleri vergilendirilmesinde süre uzatımı: Uygulamanın yürürlük süresi 31 Aralık 2028 tarihine uzatılmaktadır.
• Lisanslı depoculuk ürün senetlerinin elden çıkarılması kazanç istisnasının süre uzatımı: Tarım ürünleri lisanslı depoculuk ürün senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmesine dair süre 31 Aralık 2028’e uzatılmaktadır.

Kurumlar Vergisi Kanunu (KVK) değişiklikleri:

• Katılım Finans Kefalet A.Ş. vergi muafiyeti: Düzenleme ile 1 Ocak 2024’ten itibaren uygulanmak üzere “Katılım Finans Kefalet A.Ş. kurumlar vergisi muafiyeti” kapsamına alınmıştır.
• Yurt dışı iştirak kazancı istisnası: 1 Ocak 2023’den itibaren elde edilen gelir ve kazançlara uygulanmak üzere aşağıdaki şartları taşıyan kâr paylarının %50’si vergiden istisna edilmektedir:
  • Yurt dışındaki iştirakin ödenmiş sermayesinin en az %50’sine sahip olunması,
  • Kazancın elde edildiği takvim yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi.
• Yurt dışına verilen belli hizmetlerden sağlanan kazanç indirimi: 1 Ocak 2023’ten itibaren elde edilen gelir ve kazançlara uygulanmak üzere indirim oranı %80’e çıkarılmaktadır.
• İhracatçılara %5’lik kurumlar vergisi indirimi: 1 Ocak 2023’ten itibaren elde edilen gelir ve kazançlara uygulanmak üzere, aracı ihracat sözleşmesine dayanarak imalatçı veya tedarikçi kurumların dış ticaret sermaye şirketleri veya sektörel dış ticaret şirketleri üzerinden gerçekleştirdikleri ihracat faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlara 5 puanlık oran indirimi sağlanmaktadır.
• Kur korumalı mevduat istisnasında süre uzatımı: Kur korumalı mevduat ve katılım hesaplarına uygulanan vergi istisnasının süresi 30 Haziran 2024’e uzatılmaktadır. Vergi Usul Kanunu (VUK) değişiklikleri:
• Katılma payı düzenlemesi: 1 Ocak 2024 itibariyle yürürlüğe girmek üzere Gelir İdaresi Başkanlığının sahip olduğu ve üçüncü kişilerle paylaşılabilecek bilgilerin tüzel kişilerle paylaşılması karşılığında sorgu veya dönen kayıt başına 25 kuruştan az olmamak üzere katılma payı alınacaktır.
• Yeni makine ve teçhizat alımlarında amortisman teşviki: 31 Aralık 2023 tarihine kadar iktisap edilen yeni makina ve teçhizat için uygulanacak amortisman oran ve sürelerinin, mevcut faydalı ömür sürelerinin yarısı dikkate alınmak suretiyle hesaplanması uygulaması 31 Aralık 2024’e uzatılmaktadır.
• Banka ve finans kurumlarının enflasyon düzeltmesi: Banka ve finans kurumlarının geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere 2024 ve 2025 hesap dönemlerinde yapılacak enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı vergi matrahında dikkate alınmayacaktır.

Katma Değer Vergisi Kanunu (KDVK) değişiklikleri:

• Sorumlu sıfatıyla ödenen KDV’de beyan ve ödeme: Vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanların KDV beyannamelerini (2 No’lu KDV Beyannamesi), vergilendirme dönemini takip eden ayın 21’inci günü akşamına kadar vermek ve 23’üncü günü akşamına kadar ödenecektir.
• KDV iadesinde Cumhurbaşkanı’na yetki verilmesi: Düzenleme ile KDVK 36’ncı maddesinde değişiklik yapılarak, Cumhurbaşkanı’na “iade hakkını kısmen veya tamamen kaldırma veya yeniden koyma ve bu şekilde iade hakkı kısıtlanan mal veya hizmetleri belirleme” konusunda yetki verilmektedir.

Özel Tüketim Vergisi Kanunu (ÖTVK) değişiklikleri:

Motorlu araç ticaretiyle uğraşanların sözleşmelerinin noterde yapılması: Motorlu araç ticareti yapanların kendi aralarında akdettikleri adi sözleşmelerle ÖTV aranmaksızın işlem tesis edilmesinin engellenmesi amacıyla bu sözleşmelerin noterde düzenlenmesi uygulanacaktır.
Yurt içinden serbest bölgeye yapılan teslimler: Düzenleme ile “yurt içinden serbest bölgelere yapılan teslimler” ibaresi Kanuna eklenerek “serbest bölgeye yapılan teslimlerin ihracat istisnası kapsamında olmadığı” netleştirilmektedir.

Vergi düzenlemelerinde kanunilik ilkesine dönüş şart

2024 -2026 Dönemi Orta Vadeli Programındaki vergi politika önceliklerinden biri de “vergilemede adalet, eşitlik, öngörülebilirlik … ilkeleri temelinde” politika oluşturulmasıdır. Torba kanun teklifindeki düzenlemeler bu ilkelerden uzak ve daha çok hazine gelirlerini artırıcı, bütçenin finansmanına yöneliktir. Bu yaklaşım, anayasadaki “vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacından” uzak olduğu kanaatindeyiz. Yukarıdaki düzenlemelerin bir kısmı anayasa ile koruma altına alınan “vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı” veya “mali güce göre ödeme ilkesi” ile çelişmektedir.

Özellikle “banka ve finans kurumlarının 2024 ve 2025 yıllarında yapılacak enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkının vergilemede dikkate alınmaması, GVK’nundaki tevkifat yetkisinin %40’lık üst vergi oranına çekilmesi ve Cumhurbaşkanı’na KDV iade hakkını kısmen veya tamamen kaldırma konusunda yetki verilmesi bu duruma örnektir.

Cumhuriyetin ikinci yüzyılının başlangıç yılına, yapılan düzenlemelerin “eşitlik, hukuki belirlilik ve öngörülebilirlik, ödeme gücü ve mülkiyet hakkının korunması” gibi temel vergileme ilkelerine uygun olması yakışırdı. Bu yaklaşımla yapılan düzenlemelerin olası sonucu, vergi mükellefleri ve idare arasında daha fazla uyuşmazlık yaratılmasıdır.