Değişiklikleri içeren bu taslak metne ilişkin kanun teklifi bu aralar Meclise sunulacak ki o zaman nelerin çıkarıldığını net bir şekilde görmüş oluruz.

Bu taslak metnin hazırlanmasına ne zaman başlandığı da pek net değil. Ancak 21 Mayıs 2024’ten çok önce başlandığını söyleyebilirim. Çünkü taslak metnin 95’inci sayfasında gecikme zammı oranı yüzde 3,5 olarak yazılmış. 21 Mayıs 2024 tarihli Resmi Gazete’de yer alan 8484 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile gecikme zammı oranı aylık yüzde 3,5’ten yüzde 4,5’e yükseltildi.

Kuvvetle muhtemel taslak metinde yer alan 95’inci sayfadaki önerileri Gelir İdaresi Başkanlığı’nın ilgili birimleri yaptı ve yakın tarihte olası oran artışını bilmemeleri pek mümkün değildi. O nedenle bu tarihten çok önce bu taslak metnin hazırlıklarına başlandığını sanıyorum.

Basında bu taslak metinle alakalı çok şey konuşuldu ama bazı hususlar hiç masaya yatırılmadı. Bu yazıda bu hususların bir kısmını izah etmeye çalışayım.

Gecikme zammının kapsamı genişletiliyor

Vergi, SGK prim borcu dâhil birçok amme alacağı için uygulanan gecikme zammı, 6183 sayılı Yasa m.51’de düzenlenmiştir. Maddeye göre amme alacağının kanuni süresinde ödenmemesi durumunda ödenmeyen kısmına her ay için yüzde 4,5 gecikme zammı uygulanacak. Buna göre, ödenmemiş vergi borçları, SGK prim borçları gibi envai çeşit kamu borcunun ödenmemesi durumunda ödenmeyen kısmına bugünden itibaren aylık yüzde 4,5 gecikme zammı uygulanacak.

Gecikme zammı, kural olarak vadesinde ödenmeyen kamu alacakları için uygulanmakla beraber kanun maddesinde ceza mahiyetinde olan kamu alacaklarına gecikme zammının uygulanmayacağı kurala bağlanmıştır.

Bu kuralın iki istisnası vardır; vergi ziyaı cezalarında aylık yüzde 4,5 ve mahkemeler tarafından verilen ceza mahiyetinde olan kamu alacaklarında ise bu oranın yarısı kadar yani yüzde 2,25 (%4,5/2=%2,25) uygulanacaktır. Bunların dışındaki ceza mahiyetinde olan amme alacaklarına gecikme zammı uygulanmayacaktır[1].

Ancak taslak metinde 6183 sayılı Kanun’un 51’nci maddesinde yapılacak düzenlemeyle; ceza mahiyetindeki amme alacaklarının tamamına gecikme zammı uygulanması, adli para cezalarına ise gecikme zammının yarısı oranında uygulamasına devam edilmesi, ayrıca, Kabahatler Kanunu’nda da düzenleme yapılarak, İcra ve İflas Kanunu’na göre takip edilen idari para cezalarını da kapsayacak şekilde tüm idari para cezalarına gecikme zammı uygulanacağına yönelik hüküm eklenmesi önerilmektedir.

Buna göre özellikle usulsüzlük cezalarının da vadesinde ödenmemesi durumunda bunlara da aylık yüzde 4,5 gecikme zammı uygulanması önerilmektedir.

İtfaiye öncü araçlardan da ÖTV alınacak

ÖTV Kanunu’nda normal koşullarda binek otomobillerden ÖTV alınmaktadır. Ancak bu binek otomobil olur da itfaiye öncü aracı olarak kullanılırsa bunlardan ÖTV alınmamaktadır.

Hatırlarsanız Temmuz 2021’de MHP’li Rize Çayeli belediyesi Audi marka bir aracı satın almış ve itfaiye öncü araç olarak kullanıldığı belirtilmiş ama makam aracı olarak kullanıldığı ortaya çıkmıştı. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın taslak metni sayfa 70’te“Türkiye Noterler Birliği tarafından, Şubat 2018- Nisan 2021 arasında itfaiye öncü aracı olarak tescil edilen araç sayısının 867 olduğu bildirilmiş, bu araçlardan belediyeler tarafından satın alınanlarının itfaiye öncü aracı olarak kullanılmadığı, hatta makam aracı olarak kullanıldığı” tespit edilmiş.

Bu nedenle ÖTV’den kaçmak için aldıkları makam araçlarını itfaiye öncü aracı olarak kullanıp vergiyi peçelemeye çalışan bu kamu kurumlarından dolayı itfaiye öncü araçlarından ÖTV alınması önerilmektedir ki oldukça yerinde bir öneridir.

İhbar ikramiyesinin kapsamı genişletilecek

Mevzuatımızda ihbar ikramiyesi ödenmesiyle alakalı usul ve esaslar 26.12.1931 tarih ve 1905 Sayılı Menkul ve Gayrimenkul Emval ile Bunların İntifa Hakları ve Daimi Vergilerin Mektumatı Muhbirlerine Verilecek İkramiye Hakkında Kanun uyarınca uygulanmaktadır. İhbar ikramiyesi sadece devamlılık arz eden vergiler ile bu vergilerin kaybı nedeniyle kesilen vergi ziyaı cezaları üzerinden ödenir. Onun dışında usulsüzlük cezaları, özel usulsüzlük cezaları, gecikme faizi, gecikme zammı üzerinden ödeme olmayacaktır.

Taslak metnin 77’nci sayfasında VUK m.353/1 ve 2. bentlerindeki fillerden dolayı kesilecek özel usulsüzlük cezalarının da ödüle konu edilmesi önerilmektedir.

Buna göre VUK m.353/1 ve 2. bentlerindeki filleri (fatura, ÖKC fişi vb. belgelerin düzenlenmemesi) haber verenlere tahakkuk ettirilen cezanın yüzde 5’i tutarında ihbar ikramiyesi ödenmesi önerilmektedir.

Ayrıca ikramiye tutarı, ihbar edilen konuyla alakalı yapılan inceleme vs’den sonra tespit edilen ve mükellefe bildirilme (tahakkuk) şartıyla öncesinde hesaplanan yüzde 10’un 1/3’ü, sonra bu tutar mükelleften tahsil edildikten sonra da kalan 2/3’ü ödenir. Ancak ihbarın konusunu oluşturan vergi aslı ve vergi ziyaı cezasının kesinleşmesi sonucu tahsil edilen tutarın yüzde 15’i oranında ihbar ikramiyesi ödenmesi önerilmektedir.

[1] Mustafa Balcı, Kamu İcra Hukuku ve 6183 sayılı Kanun Uygulaması, On İki Levha Yayıncılık, 3. Baskı, İstanbul, 2023, s.994.

T24 | Murat BATI