Vergi anlaşmaları ve özel hukuk uyuşmazlıkları

Bu amaçlardan hareketle, anlaşma uygulamasından kaynaklı uyuşmazlıklar için iç hukuktaki çözüm yeri genel görevli mahkeme sıfatıyla vergi mahkemeleridir. Bununla birlikte, bazı durumlarda anlaşma uygulamasından kaynaklı vergisel tartışmalar özel hukuk uyuşmazlığına konu edilebilir. Bu durumda, uyuşmazlıklar adli yargıya taşınmaktadır.

Anlaşma uygulamasında özel hukuk uyuşmazlığı

Vergiyi doğuran olayın temelinde her zaman için bir özel hukuk sözleşmesi vardır. Bu sözleşme herhangi bir biçimde olabilir. Sözleşmeler, Borçlar Kanunu’nda yer alan sözleşme tipleri şeklinde görülebileceği gibi isimsiz veya atipik sözleşmeler şeklinde de olabilir. Sözleşmeye dayalı edim ve ifanın gerçekleşmesine bağlı olarak gelir elde edilir ve vergilendirilmesi gerekir. Yabancılık unsuru taşıyan özel borç ilişkilerinde elde edilen gelirin vergilendirilmesi bakımından da ikili vergi anlaşması uygulaması gündeme gelir.

Tartışma konusu olabilecek özel hukuk ilişkileri

İkili anlaşma gereği sadece kendi ülkesinde vergi mükellefi olmasına karşılık davalının davacı adına stopaj yaptırması nedeni ile eksik ödenen bedel yönünden munzam zararı talep edilebilir. Bu durumda, yurt dışı çalışma karşılığı hak kazanılan ücretin nasıl brütleştirileceği ve hangi ülkede nasıl vergileneceği tartışması yapılabilir. Yahut anlaşma uygulamasında serbest meslek kazancı-ticari kazanç hükümlerinin vergilendirme yetkisi tartışması yapılabilir.

Bir taraf, sabit yer olmaksızın serbest meslek kazancının ikamet ülkesinde vergileneceği diğer taraf iş yeri oluşmasından hareketle ticari kazanç hükümlerinin uygulanacağını ve stopaj yapılacağını iddia edebilir. Bu konu için vergi idaresine başvuru yapılması gerekmekle birlikte, hukuki nitelendirme farklılığına bağlı aşkın zararın telafisi talep edilebilir. Bu hukuki ilişkileri çoğaltmak mümkün.

Uyuşmazlıkların disiplinlerarası biçimde ele alınması gerekir

Yabancılık unsuru taşıyan ilişkilerin vergisel rejimi tartışması, uluslararası vergi hukuku, devletler özel hukuku, iş hukuku, ticaret hukuku gibi çok katmanlı disiplinler arası bir bakış açısını gerektirmektedir. O nedenle, bu çeşit uyuşmazlıkların konunun uzmanları tarafından birlikte ele alınması uyuşmazlık yönetimi bakımından önemlidir.

Süreç yönetimi

Sürecin doğru yönetilmemesi davanın esasından önce husumet tartışmalarını gündeme getirebilir. Bu durumda, husumetin vergi dairesine yöneltmesi gerektiği, VUK.nun 116’ncı maddesinde düzenlenen düzeltme ve şikayet yollarından sonuç alınamaması halinde idari yargıda dava açılabileceği, ancak bu yollara başvurulduğu halde sonuç alınamaması durumunda vergi kesenin kusuruna izafeten uğranılan zararın karşı taraftan istenebileceği gerekçesiyle davanın husumet yokluğundan reddi gündeme gelebilir.

Dünya | Doç. Dr. Ayhan Selçuk ÖZGENÇ

Vergi anlaşmaları ve özel hukuk uyuşmazlıkları

Kurumlar vergisine istinaden kazanç giderleri

Yılsonu vergi notları

Limited Şirket Hisse Devrinde Vergi Var mı?

Esnafa konum vergisi geliyor

Yabancı fonlar ve vergileme

Kıymetli madenlerin değerlemesinde vergilendirme sorunu

Konut kira gelirleri istisnasında 2024 yılı uygulaması

2023 ve öncesinde emekli olanlar 2024 yılında emlak vergisi ödemeyebilir

Yurt içi asgari kurumlar vergisi uygulaması (Kasım 2024)

Vergi incelemesindeki mükelleflerin vergi asıllarında uzlaşması halen mümkün!