Üniversite öğrencilerinin, iş deneyimi kazanarak kariyerlerini güçlendirmek ve özgeçmişlerini daha cazip hale getirmek amacıyla staj başvurularında bulunduğu görülüyor. Yükseköğretim sistemi içerisinde bazı bölümlerde zorunlu staj uygulamaları bulunsa da, günümüzde pek çok öğrenci, ileride yapacakları iş başvurularında avantaj sağlamak adına, tamamen gönüllü olarak staj yapmayı tercih ediyor.
3308 Sayılı Kanun kapsamında, 10 veya daha fazla personel istihdam eden işletmelerin, personel sayısının en az yüzde beşi oranında mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarından gelen öğrencilere beceri eğitimi sağlama zorunluluğu bulunuyor. Bu düzenlemeye göre, 10’dan fazla çalışanı olan işverenler, işletmelerinde stajyer bulundurmakla yükümlüler. İşletmeler, stajyerlerini mesleki ve teknik eğitim veren liselerden ya da ilgili bölümlerde eğitim gören üniversite öğrencileri arasından seçebiliyorlar.
Üniversite öğrencileri tarafından gerçekleştirilen stajlar, üç kategoriye ayrılıyor:
- Üniversite programları kapsamında yapılması zorunlu olan stajlar,
- Öğrencilerin kendi inisiyatifleriyle başvurup üniversiteleri tarafından uygun görülen isteğe bağlı stajlar ve
- Üniversiteden bağımsız olarak tamamen kişisel tercih doğrultusunda yapılan stajlar.
Yaptırım var mı?
Kanuna göre 10 veya daha fazla çalışanı bulunan işletmeler, mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarından gelen öğrencilere beceri eğitimi, mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarından gelen öğrencilere staj ve tamamlayıcı eğitim, ya da mesleki ve teknik eğitim veren yükseköğretim kurumlarından gelen öğrencilere staj imkânı sağlamakla yükümlüdür. İşletmeler, çalışan sayısının en az yüzde 5’i kadar öğrenciye beceri eğitimi, tamamlayıcı eğitim veya staj yaptırmak zorunda. Öğrenci sayısının belirlenmesinde ise kesirli sayılar bir üst tam sayıya yuvarlanıyor.
Öte yandan, mesleki eğitim zorunluluğunu yerine getirmeyen işletmelere doğrudan idari para cezası uygulanmamakla birlikte, mesleki eğitime katkı payı ödeme şeklinde bir yaptırım uygulanıyor. Bu kapsamda, 10 veya daha fazla personel çalıştıran ve bakanlık tarafından mesleki eğitim kapsamında değerlendirilen, ancak beceri eğitimi yaptırmayan işletmeler, eğitimi sağlamakla yükümlü oldukları her öğrenci için eğitim süresince her ay belirli bir ödeme yapmak zorunda. Bu tutar, 10 ila 19 personel çalıştıran işletmeler için net asgari ücretin 1/3’ü, 20 ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler için ise 2/3’ü.
SGK primi ödenir mi?
3308 Sayılı Kanuna göre, meslek lisesi öğrencileri ile zorunlu staj kapsamında olan yükseköğretim kurumlarına kayıtlı öğrenciler için staj süresine ait sigorta primleri okulları tarafından ödeniyor. Öğrencilerin staj yaptıkları dönemde ödenen primler, sadece iş kazaları ve meslek hastalıklarına yöneliktir. Bu nedenle, staj dönemindeki primler emeklilik için gerekli olan prim gün sayısına dahil edilmez ve staj yapılan süre de sigorta başlangıcı olarak kabul edilmez. Diğer taraftan, staj gören öğrenciler adına sigorta primlerinin okul tarafından ödenmesi olası bir iş kazasında işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmıyor. Aday çırak, çırak ve öğrencinin eğitimi sırasında işyerinin kusuru halinde ortaya çıkabilecek iş kazaları ve meslek hastalıklarından yine işveren sorumlu.
Ücret zorunluluğu...
Stajyerler konusunda dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da ücret ödeme zorunluluğu.
Zorunlu staj dönemi için işletmelerde istihdam edilen stajyerlere net asgari ücret tutarının yüzde 30’u tutarında ücret ödenmesi gerekiyor. 2025 yılı için bu tutar, 6.631,40 TL’dir. Bununla birlikte, 12. sınıfta olan meslek lisesi öğrencileri için ise bu tutar 11.052,34 TL ve mühendislik fakültesi öğrencileri içinse 7.736,63 TL’dir. İşveren, isterse bu tutarın üzerinde de ödeme yapabilir. Söz konusu ücretler için 20’den az personeli olan işletmeler için üçte iki ve 20’den fazla personeli olan işletmeler için ise üçte bir oranında devlet katkısı yapılıyor. Buna göre, 2025 yılı için destek tutarları şu şekilde:
- 20’den az personeli olan işletmeler için destek tutarı, asgari ücretin üçte ikisi, yani 4.420,93 TL.
- 20’den fazla personeli olan işletmeler için destek tutarı, asgari ücretin üçte biri, yani 2.210,47 TL.
