2021 yılında toplam içinde yüzde 20 olan market harcamalarının payı 3 Mayıs itibarıyla yüzde 17.11’e geriledi. Market harcamalarının payının 2.83 puan düştüğü bu dönemde vergi ödemelerinin payı 3.83 puan arttı 2020 yılından sonra hızlanan enflasyonu toplum tüm kesimleri iliklerine kadar hissediyor.
Evde, iş yerinde, toplu taşıma araçlarında herkesin ana gündemi hayat pahalılığı. ‘Şunu aldım bu kadar ödedim’, ‘Geçen sene şu kadara aldığım ürünün fiyatı şimdi bu olmuş,’ ‘Geçen yediğim yemeğe bu kadar ödedim’…
Çevrenizde bu ve benzeri konuşmalara siz de denk geliyorsunuzdur. Herkesin ortak temennisi fiyat artışlarının bir an önce normale dönmesi. Yüksek enflasyon ortamında fiyatlama davranışlarındaki bozukluk hane halkının harcama eğilimlerinde de değişimlere neden oluyor.
Toplam kart sayısı: 313 milyon
Pandemi dönemiyle birlikte alışverişte kart kullanım oranları hızla arttı. Düşük tutarlar dahil nakit kullanım yok denecek kadar az. Bankalararası Kart Merkezi’nin (BKM) son verileri mart ayına ilişkin. Bu rakamlara göre Türkiye’de toplam kredi kartı sayısı 192 milyon, banka kartı sayısı 121.4 milyon.
Kredi kartlarıyla toplam 1 trilyon TL’nin üzerinde alışveriş hacmine ulaşılırken banka kartlarında bu tutar 471.8 milyar TL seviyesinde. İnternetten yapılan kartlı harcamaların büyüklüğü ise 355 milyar TL’ye ulaştı. Merkez Bankası’nın açıkladığı Banka ve Kredi Kartı Sektörel Harcama verileri son yıllarda tüketicilerin harcama kalemlerinde yaşanan değişimi gözler önüne seriyor.
Kart harcamaları 8 kat arttı
2021 yılında 32.1 milyar TL olan kartla yapılan harcamalar 3 Mayıs 2024 tarihi itibarıyla 278 milyar 275 milyon TL’ye ulaştı. Yani kartlı harcamalarda son 3 yılda 8 kattan fazla arttı. Kartla yapılan harcamalar içinde en yüksek paya market ve AVM harcamaları sahip.
Hizmet sektörü, gıda, giyim, elektronik eşya, akaryakıt ve yemek yine tüketicilerin en fazla harcama yaptığı diğer sektörler olarak sıralanıyor. 2021 yılında toplam harcamalar içerisinde yüzde 19.94 paya sahip olan market ve AVM alış verişlerin payı 3 Mayıs 2024’te yüzde 17.11’e geriledi.
Giyim alışverişlerinin payı ise son 3 yılda 1.71 puan, havayolu harcamalarının payı 1.25 puan, telekomünikasyon harcamalarının payı 1.20 puan geriledi. Yapı malzemeleri, sağlık, mobilya, seyahat yine harcamalar içinde payı azalan diğer kalemler. Son 3 yılda eğitim, akaryakıt, konaklama, araç kiralama, doğrudan pazarlama harcamalar içinde payını koruyan sektörler olarak sıralanıyor.
En fazla artış vergi ödemelerinde
Son 3 yılda payı en fazla artan harcama kalemi ise vergi oldu. 2021 yılında toplam harcamalar içerisinde yüzde 1.88 olan vergi harcamalarının payı 3 Mayıs itibarıyla yüzde 5.70’e tırmandı. Sigorta sektörüne yönelik harcamaların payı da hızla yükselmiş durumda. 2021’de kartla yapılan harcamalar içinde yüzde 3.34 olan sigorta harcamalarının payı 1.97 puanlık artışla yüzde 5.31’e çıktı.
Yemek harcamalarının payı da yine en fazla artan sektörlerden. Enflasyonun yüzde 14.60’tan yüzde 70’e dayandığı bir süreçte kartla yapılan harcamalardaki bu değişim aslında vatandaşların fiyat artışlarına neden tepki gösterdiğini ortaya koyuyor. Temel harcamalarında kısıntıya giden tüketicilerin vergi harcamalarının payı 3 kattan fazla artmış durumda. Dolayısıyla açıklanan resmi rakamlarla ilgili hissedilen enflasyonun örtüşmemesi kamuoyunda tartışmalara neden oluyor.
Dünya | Ufuk KORCAN
