Asgari ücret halen brüt günlük 447,15 TL, aylık brüt 13.414,50 TL ve net 11.402,32 TL olarak uygulanıyor. Yeni yılın asgari ücreti ise bu ayın sonuna kadar netleşecek. Toplantılarda öne çıkan talepler ise SGK'ya ödenen primin işçiye verilmesi ve vergi dilimlerinin yükseltilmesi. İşte işçi ve işveren taleplerinin ayrıntıları...
Asgari ücret tespit komisyonu iki kez toplandı. Toplantılar neticesinde henüz bir rakam telaffuz edilmedi. Ancak işçi ve işveren kesiminin talep ve önerilerinden bazıları kamuoyunun gündemine düştü. İşçi kesiminin vergi dilimlerinin yükseltilmesi talebini ilettiği, işveren cephesinden ise işçi adına devlete yapılan prim ödemelerinin işçiye verilmesi önerisi sunulduğu belirtiliyor. Peki bu iki senaryo ne anlama geliyor?
SGK PRİMDEN VAZGEÇER Mİ?
Kamuoyunun gündemine gelen ve işveren cephesinin önerisi olduğu söylenen işçi adına SGK'ya ödenen primlerin bir bölümünün ücrete yansıtılması önerisi şu şekilde işleyebilir: İşveren işçinin brüt ücretinden yüzde 14 prim kesip bunu SGK'ya ödüyor. Bu primin örneğin yüzde 4'ü SGK'ya ödenmek yerine işçiye verilirse, bu durumda asgari ücretlinin eline geçecek rakam yüzde 4 oranında artacaktır. Yani bugünkü rakam üzerinden hesap yaparsak asgari ücretlinin eline net geçen tutar 11.938,91 TL'ye ulaşacak. Ancak bu durumda SGK'nın prim gelirleri de yüzde 4 azalacak.
KAYIP FAZLA OLABİLİR
Diğer yandan bu uygulama yalnızca asgari ücretliler için değil tüm ücret düzeyleri için uygulanırsa toplamda SGK'nın prim kaybı çok yüksek miktarlara ulaşacaktır. 2023 yılı Eylül ayı itibarıyla 4/A'lı sigortalı sayısı 18.8 milyon. Her sigortalıda SGK'nın prim kaybının en az 536.5 TL olduğunu hesaplarsak toplamda SGK'nın prim kaybı ayda 10 milyar TL'yi geçiyor. SGK'nın toplam prim gelirinin eylül ayında 132 milyar TL olduğunu düşündüğümüzde yüzde 10'u aşacak bir prim kaybının sürdürülebilir olmayacağı görülüyor.
İŞÇİ TALEBİ KABUL GÖRÜR
İşçi cephesi ise iki yıldır komisyonda vergi dilimleri ile ilgili önerisini iletiyor. 2002 yılında ilk vergi dilimi asgari ücretin 17 katıydı. Bu nedenle de asgari ücretlinin yıl içerisinde vergi dilimi farklılaşmıyor ve eline geçen net rakamda azalma olmuyordu. Ancak şu an ilk vergi dilimi asgari ücretin 5.5 katı. Bu nedenle asgari ücrete kadar tüm gelirler, vergiden muaf olsa da fazla mesai yapan asgari ücretlinin ya da prim ya da ikramiyeye hak kazanan asgari ücretlinin eline geçen net rakam asgari ücretin altına inebiliyor. Asgari ücretin biraz üzerindeki işçiler için ise ocak ve haziran ayı maaşları arasında bile fark oluşuyor.
İŞVEREN DE İSTİYOR
Bu nedenle işçi cephesi ilk vergi diliminin yine asgari ücretin 12 katından başlamasını ve asgari ücretliler ile birlikte çalışanların vergi dilimi nedeniyle kayıp yaşamamasını talep ediyor. İşveren de hemfikir. İşçiden kesilecek Gelir Vergisi'nin farklılaşması işvereni de asgari ücretin altında ücret ödemek durumunda bırakabiliyor ve idari para cezaları olabiliyor.
% 50 ARTIŞLA 17 BİN TL OLUR
Asgari ücret için önümüzdeki hafta karar haftası. En az yüzde 50'lik bir artış beklentisi var. Bu oranda bir artış gerçekleşirse asgari ücretlinin eline geçecek net rakam 17 bin TL'yi aşacak. İşveren de bu düzeyde bir artış halinde halihazırda 500 TL olarak uygulanan asgari ücret desteğinin 1.000 TL'ye yükseltilmesini isteyecektir. Bu rakamların bir geçerli olabilmesi ise enflasyonun kontrol altına alınması ile mümkün olacak. Bu nedenle asgari ücretteki artış sonrası ekonominin gidişatı da en az asgari ücret miktarı kadar önemli olacak.
ÜCRET HESABI GÜNLÜK OLARAK YAPILIYOR
Asgari ücret komisyonu tarafından asgari ücret kural olarak brüt ve günlük olarak belirleniyor. Aylık rakam telaffuz edilse de hesaplama ve belirleme günlük olarak yapılıyor. Brüt asgari ücretten yapılacak vergi ve sigorta primi kesintileri ile net asgari ücrete gidiliyor. Halihazırdaki tahmini zam oranlarına göre bakıldığında aşağıdaki tablo ortaya çıkıyor.
NOT: Asgari ücrete kadarki tüm ücretler Gelir ve Damga Vergisi'nden muaf olduğu için asgari ücretin brütü ve neti arasında yalnızca yüzde 15'lik bir fark oluşuyor. Bu farkın nedeni sigorta primi. İşçinin brüt ücretinden kesilen sigorta primleri işveren tarafından SGK'ya aktarılıyor.
İŞVERENE 500 TL DESTEK
Brüt asgari ücret üzerine işverenin ödeyeceği sigorta primleri eklenince asgari ücretin işverene maliyeti ortaya çıkıyor. İşveren yüzde 15.5 sigorta primi, yüzde 2'de işsizlik sigortası primi olmak üzere toplam yüzde 17.5 prim ödüyor. Ancak yüzde 15.5'lik prim 5 puanlık indirimden faydalanan yani primlerini düzenli ödeyen işverenler için geçerli. Diğer işverenler için yüzde 20.5'lik bir prim yüzdesi söz konusu. Dolayısıyla asgari ücretin işverene maliyeti asgari ücretin yüzde 17.5'i kadar daha fazla. Diğer yandan asgari ücret desteği çerçevesinde kapsamdaki her bir işçi için 500 TL olan destek miktarı ile bu maliyet azaltılıyor.
