Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili yasal düzenleme çalışmaları devam ediyor. Yasa teklifinin aralık ayının sonuna doğru Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulması ve yıl bitmeden Plan Bütçe Komisyonu ve Genel Kurul’da hızla görüşülerek yasalaştırılması bekleniyor. Muhalefetin düzenlemeye prensip olarak itirazı olmadığı için komisyon ve Genel Kurul aşamasının hızlıca tamamlanacağı öngörülüyor.
EYT takvimi yaklaştıkça işveren örgütleri de kaygılarını dile getirmeye başladı. Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Başkanı Özgür Burak Akkol yönetim kurulu üyeleri ile birlikte Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’i ziyaret ederek endişe, talep ve önerilerini rapor halinde sundu. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) konuyla ilgili mektup gönderdi. Birçok ilin sanayi ve ticaret odaları açıklamalar yaptı.
İşveren kesiminin EYT ile ilgili kaygısı birkaç noktada yoğunlaşıyor. EYT’liler deneyimli çalışanlardan oluştuğu için bunların emekli olmasıyla işyerlerinde var olan nitelikli işgücü açığının daha da artacağı; emekli olanların kayıt dışı çalışmaya yönelmesinin her şeyi kayıt altında olan işletmeler aleyhine haksız rekabete yol açacağı belirtiliyor. Çok dile getirilmeyen endişe noktalarından birini de emekli olacak deneyimli işgücünün daha yüksek ücretle çalışabileceği işletmeler arasında daha kolay geçiş yapabileceği, bunun da nitelikli işgücünün ücretlerinde artışa yol açacağı ihtimali oluşturuyor.
İşveren kesiminin ilk etapta karşılaşacağı en büyük sorun olarak da birikmiş kıdem tazminatının yaratacağı finansman ihtiyacı görülüyor. Yaklaşık 100 bin işçinin verilerine dayanarak yapılan hesaplamalara göre, 49 yaş ve üzerindeki çalışanların ortalama kıdem tazminatı maliyeti 330 bin lira civarında. EYT’lilerin ortalama yaşı da bu seviyelerde. Normal yıllarda senede 400 bin kişi emekli olurken, EYT uygulamasının ilk yılında 400 bin kişiye ilaveten 1.6 milyon kişinin daha emekli olacağı tahmin ediliyor. Bu durumda işletmelerin kıdem tazminatı için 500 milyar lira ilave finansman ihtiyacı ile karşı karşıya kalacağı belirtiliyor. Her yıl emekli olan 400 bin kişi de hesaba katıldığında gelecek yıl ödenmesi gereken kıdem tazminatının 600 milyar lirayı aşacağı iddiaları dile getiriliyor.
BİN KİŞİLİK İŞLETMEDE 20 MİLYON TL KIDEM TAZMİNATI
İlk yıl emekli olması beklenen çalışanların sayısı, toplam çalışanların yüzde 6’sını oluşturuyor. Buna göre, bin kişilik bir işletmede ilk yıl 60 kişi emekli olursa, kişi başı 330 bin liradan 19.8 milyon lira kıdem tazminatı ödenmesi gerekecek.
Diğer yandan, çalışırken kullanılmayan yıllık izinlere ait ücretlerin iş akdi sona erdiğinde ödenmesi gerekiyor. Emekli olan kişilerin izin ücretlerinin de önemli bir finansman ihtiyacı ortaya çıkarması bekleniyor.
“AYNI İŞYERİNDE ÇALIŞACAK EMEKLİ EYT’LİNİN KIDEM TAZMİNATI ÖTELENSİN”
İşveren kesiminin kıdem tazminatı konusunda beklentileri bulunuyor. EYT kapsamında emekli olup aynı işyerinde çalışmaya devam edecek kişiler için kıdem tazminatı ödemesinin, hak kaybı olmadan işçinin çalışmayı bırakacağı tarihe ötelenmesinin yasal güvenceye bağlanmasını istiyorlar. Böylece işletmeler açısından kıdem tazminatı yükü zamana yayılırken, işçinin de hak kaybı yaşaması önlenecek.
Kıdem tazminatı ödemesinin taksitlendirilerek yapılması, işletmelere faizsiz veya düşük faizli kredi sağlanması da talepler arasında yer alıyor.
İSTİHDAM TEŞVİKLERİ KESİLEBİLİR
İşletmelere çeşitli adlar altında istihdam teşvikleri sağlanıyor. İstihdam teşviklerinin ortak özelliği, mevcut istihdama ilave olarak işçi istihdam edilmesi zorunluluğu.
Örneğin, ilave istihdam teşviki, bir önceki yıl çalışan ortalama işçi sayısına ilave istihdam sağlayan işletmelere veriliyor. Genç ve kadın istihdam teşviki ise son 6 aylık ortalama işçi sayısına ilave istihdam edilen kişiler için veriliyor. Ortalama işçi sayısı, teşvik verilirken hesaplanan sayının altına düşerse teşvik kesiliyor.
EYT dolayısıyla çalışan sayısının azalmasıyla işletmelerin neredeyse tamamı “ilave istihdam” koşulunu yerine getiremez hale gelecek. Bu nedenle istihdam teşvikleri kesilecek.
İşveren kesimi, bu konuda olası mağduriyetlerin önlenebilmesi için ya ilave istihdam kuralının bir yıl süreyle aranmamasını ya da EYT kapsamında emekli olacak işçilerin ortalama işçi sayısı hesaplamasına dahil edilmemesini istiyor.
Ekonomim.com | Recep BIYIK
