Önceki yazıda da belirtiğimiz üzere, ticari kazançların vergilendirilmesinde tahakkuk esası geçerli olduğundan dolayı vadeli satışların tahsil edilip edilmediğine bakılmaksızın bunların gelir yazılarak vergilendirilmeleri esastır. Vergi sistemimiz, tahsil imkanı kalmayan ancak tahakkuk esasına bağlanarak vergiye tabi tutulmuş olan alacakların belirli şartları taşımaları koşuluyla gider yazılabilmelerine imkân vermektedir. Bu kapsamda tahsil imkanı kalmadığı için alacaklı işletme açısından “değersiz alacak” olarak adlandırılan alacaklar ve bu alacakların giderleştirilmesi ele alınacaktır.
Değersiz alacak nedir?
Vergi Usul Kanununun 322. maddesine göre;
Kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline imkan kalmayan alacaklar değersiz alacaktır. Değersiz alacaklar, bu mahiyete girdikleri tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve mukayyet kıymetleriyle zarara geçirilerek yok edilirler. İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin bu madde hükmüne giren değersiz alacakları, gider kaydedilmek suretiyle yok edilirler.
Buna göre bir alacağın değersiz alacak olarak nitelendirilebilmesi için alacağın işle ilgili olması, ticari veya zirai faaliyet sonucunda doğmuş olması ve mahkeme kararına veya kanaat verici bir vesikaya göre alacağın tahsiline olanak kalmadığının anlaşılması gerekmektedir.
Yargı kararına göre değersiz alacak
Bir alacağın yargı karına göre değersiz alacak olarak nitelendirilmesi için; alacağın tahsili için kanun yollarına başvurulmuş olması, icra takibinin yapılmış bulunması, bu müracaatlar ve takipler sonunda alacağın ödenmeyeceğine hakim tarafından hükmedilmiş olması gerekmektedir.
Kanaat verici vesikaya göre değersiz alacak
Kanaat verici vesika kavramından ne anlaşılması gerektiği maddede tam olarak açıklanmamış olup, vergi hukuku uygulaması bakımından kanaat verici vesikalara örnek olarak aşağıdaki belgeler sayılabilir.
-Borçlunun herhangi bir mal varlığı bırakmadan ölümü veya mahkemelerce verilen gaiplik kararı ve mirasçıların da mirası reddettiklerine dair mahkemece verilmiş mirası red kararı,
-Alacaklı tarafından açılan davayı borçlunun kazandığına dair mahkeme kararı,
-Mahkeme huzurunda alacaktan vazgeçildiğine ilişkin düzenlenmiş belgeler,
-Alacaktan vazgeçildiğine dair konkordato anlaşması,
-Borçlunun dolandırıcılıktan mahkum olması ve herhangi bir malvarlığı bulunmadığını belgeleyen resmi evrak,
-Borçlunun adresinin saptanamaması nedeniyle icra takibat dosyasının kaldırıldığını ve yasal süresi içerisinde yenileme talebinde de bulunulmadığını gösteren icra memurluğu yazısı,
-Ticaret mahkemesince borçlu hakkında verilmiş ve ilgili masa tarafından tasfiyeye tabi tutulmuş bulunan iflas kararına ilişkin belgeler.
Değersiz alacağın KDV’si indirim konusu yapılabilir
7104 sayılı Kanunla Katma Değer Vergisi Kanunu’nda yapılan değişiklikle, değersiz hale gelen alacaklara ilişkin daha önce hesaplanan ve beyan edilen katma değer vergisinin alacağın gider veya zarar yazıldığı vergilendirme döneminde indirim konusu yapılabilmesine imkan tanınmıştır. Son olarak, mali idarenin görüşü, alacağın değersiz hale geldiği dönemde gider yazılmaması durumunda daha sonraki yıllarda gider olarak dikkate alınmasının mümkün olmadığı yönündedir.
