Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 7440 sayılı Kanun geçtiğimiz Pazar günü Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi (12.03.2023 tarihli ve 32130 sayılı Resmi Gazete). Maliye ise, bu defa elini çabuk tutarak, bu Kanunun uygulamasına ilişkin hazırladığı Tebliğ Taslağını dün akşam itibariyle kendi web sayfasında yayınlayarak, kamuoyunun görüşüne açtı (1 Seri No.lu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği Taslağı).
Tebliğ Taslağı her zaman olduğu gibi son derece güzel kaleme alınarak, anlaşılır bir şekilde hazırlanmış, son birkaç gündür kamuoyunda tereddüt yaratan birçok konu da açıklığa kavuşturulmuş. Emeği geçen herkesi tebrik ediyorum.
Ancak, geçmişten bugüne tüm yapılandırma yasaları ile ilgili olarak hazırlanan 1 No.lu Tebliğlere getirdiğim tek eleştiri, kitap boyutunda hazırlanmış olmaları. Örneğin, yeni hazırlanan Tebliğ Taslağı tam 196 sayfa. Öncekiler ise ortalama 200 - 250 sayfa civarında. İnsan okurken bir yerde kopuyor, dikkati dağılıyor. Bize göre, Kanundaki her bir düzenleme için (kesinleşmiş alacaklar, kesinleşmemiş veya dava safhasındaki alacaklar, inceleme ve tarhiyat aşamasındaki alacaklar, matrah ve vergi artırımı, işletme kayıtlarının düzeltilmesi) ayrı ayrı toplamda 5 veya 6 adet Tebliğ çıkarılsa daha iyi olurdu!
En önemli düzenleme matrah ve vergi artırımı!
İş dünyası başta olmak üzere, vergi mükellefleri bakımından Kanunda yer alan en önemli düzenleme, matrah ve vergi artırımı. Matrah artırımı yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi, vergi artırımı ise KDV ve stopaj gelir/kurumlar vergisi için söz konusu.
Matrah ve vergi artırımı hangi yıllar için yapılabilecek?
Matrah ve vergi artırımı 2018, 2019, 2020, 2021 ve 2022 yılları için yapılabilecek.
Artırımın avantajı ne? Mükellefler neden artırım yapmak istiyorlar?
Matrah ve vergi artırımı, yapanlara çok ciddi bir avantaj sağlıyor.
Matrah ve vergi artırımı, artırım yapılan yıllar için vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmasını engelliyor, yani bu yıllar için inceleme ve tarhiyat yapılamıyor. Artırım karşılığında belli bir tutarda vergi ödenerek, “incelenmeme garantisi” sağlanıyor. Bu bir bakıma “kasko sigortası” niteliğinde!
Başvuru şoku ne ile ilgili?
Matrah ve vergi artırımıyla ilgili başvuru şoku, 7040 sayılı Kanunun yayım tarihi olan 12 Mart 2023 tarihinden önce başlamış vergi incelemeleri ile ilgili olarak, henüz başvuru ekranlarının açılamaması ve buna bağlı olarak başvuru alınamaması nedeniyle matrah ve vergi artırımında bulunamayan mükelleflerin yaşayacakları muhtemel hak kayıpları ile ilgili.
Konu ile ilgili düzenleme nasıl?
12 Mart 2023 tarihinden önce başlanmış vergi incelemeleri ile ilgili olarak 7040 sayılı Kanunda yer alan özel düzenleme şu şekilde:
“Bu maddeye göre matrah veya vergi artırımında bulunulması, bu Kanunun yayımı tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine engel teşkil etmez. Ancak, artırımda bulunan mükellefler hakkında başlanılan vergi incelemeleri ve takdir işlemlerinin, bu maddenin birinci fıkrasının (h) bendi ve üçüncü fıkrasının (e) bendi hükümleri saklı kalmak kaydıyla, Kanunun yayımını izleyen yedi iş günü içinde sonuçlandırılamaması hâlinde, bu işlemlere devam edilmez. Bu süre içinde sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmaz. İnceleme veya takdir sonucu tarhiyata konu matrah veya vergi farkı tespit edilmesi hâlinde, inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce artırımda bulunulmuş olması şartıyla inceleme ve takdir sonucu bulunan fark, bu maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkra hükümleri ile birlikte değerlendirilir. İnceleme ve takdir işlemlerinin sonuçlandırılmasından maksat, inceleme raporları ve takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettirilmesidir.” (7440 sayılı Kanun, Madde. 5/7).
İncelemeye başlanılmış olması matrah ve vergi artırımına engel değil!
7040 sayılı Kanunun yayım tarihi olan 12 Mart 2023 tarihinden önce, matrah ve vergi artırımı kapsamına giren dönemler için başlatılmış ve henüz sonuçlandırılmamış incelemelerin veya takdir işlemlerinin bulunması, matrah ve vergi artırımı yapılmasına engel değil. Aynı şekilde, matrah ve vergi artırımında bulunulması, 12 Mart 2023 tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine engel oluşturmuyor.
21 Mart’a kadar sonuçlandırılamayan incelemelere devam edilemeyecek!
Evet, matrah ve vergi artırımında bulunan mükellefler hakkında, artırımda bulunulan yıllar ve vergi türleri ile ilgili olarak Kanunun yayımı tarihi olan 12 Mart 2023 tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerinin, Kanunun yayımını izleyen yedi iş günü içinde yani 21 Mart 2023 tarihine (bu tarih dâhil) kadar sonuçlandırılması şart. Bu süre içinde sonuçlandırılamayan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine devam edilmeyecek, bulunduğu safhada bırakılacak. Yani, 12 Mart 2023 tarihinden önce başlanılmış vergi incelemeleri ve takdir işlemlerinin 21 Mart 2023 tarihine (bu tarih dâhil) kadar tamamlanamaması hâlinde, mükelleflerin başvuru süresinin sonuna (31 Mayıs 2023) kadar matrah ve vergi artırımında bulunmuş olmaları şartıyla, 21 Mart 2023 tarihinden sonra vergi dairesi kayıtlarına intikal eden raporlar ve kararlar üzerine tarhiyat yapılamayacak, vergi incelemesi ve takdir işlemlerine devam edilmeyecek. Mükellefler sadece artırılan matrahlar üzerinden hesaplanan veya artırılan vergileri ödeyecekler.
İncelemenin sonuçlandırılması ne anlama geliyor?
Kanunda, inceleme ve takdir işlemlerinin sonuçlandırılması, vergi inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettirilmesi olarak tanımlanıyor (7440 sayılı Kanun, Mad. 5/7).
İnceleme 21 Mart 2023 tarihine kadar sonuçlandırılırsa ne olacak?
Bunun birçok sonucu bulunuyor. Şöyle ki;
1) Kanunun yayım tarihi olan 12 Mart 2023 tarihinden önce başlanılmış vergi incelemesi ve takdir işlemlerinin sonuçlandırılarak, buna ilişkin vergi inceleme raporları ve takdir komisyonu kararlarının 21 Mart 2023 günü sonuna kadar vergi dairesi kayıtlarına intikal etmesi ancak mükelleflerim bu süre içerisinde matrah ve vergi artırımında bulunmamaları halinde, söz konusu inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarına istinaden yapılan tarhiyatlar için sadece bu Kanunun 4. maddesinde düzenlenen inceleme ve tarhiyat aşamasındaki alacaklara ilişkin düzenlemeden faydalanılması mümkün olabilecek.
2) Kanunun yayımı tarihi olan 12 Mart 2023 tarihinden önce başlanılmış söz konusu vergi incelemeleri ile takdir işlemlerinin 7 işgünü içerisinde yani 21 Mart 2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) sonuçlandırılması ve tarhiyata konu matrah veya vergi farkı tespit edilmesi hâlinde;
a) Mükellef, inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce matrah ve vergi artırımında bulunmuş ise, inceleme ve takdir sonucu bulunan matrah veya vergi farkı ile mükelleflerin artırdıkları matrahlar birlikte değerlendirilecek. Bu değerlendirme sonucu mükellefin ilgili yıllarda artırılan matrah veya vergi tutarlarının, vergi incelemeleri veya takdir komisyonu kararlarına göre o yıl için belirlenen matrah veya vergi farkından fazla veya bu tutar kadar olması durumunda mükellef hakkında ayrıca vergi incelemeleri ve takdir komisyonu kararlarına göre vergi tarhiyatı yapılmayacak ve ceza uygulanmayacak.
b) Vergi incelemeleri ve takdir işlemleri sonucu belirlenen tarhiyata konu matrah veya vergi farkının, mükellefin ilgili yıl için artırdığı matrah veya vergi tutarından fazla olması hâlinde, aradaki fark tutar kadar matrah veya vergi farkı üzerinden mükellef hakkında gerekli vergi tarhiyatı yapılacak ve ceza uygulanacak. Ancak mükellef, bu fark tutar üzerinden tarh edilen vergiler ile uygulanan gecikme faizi ve cezalar için Kanunun 4. maddesi hükmünden yararlanarak ödemede bulunabilecek.
c) KDV uygulaması bakımından, vergi inceleme raporuna veya takdir komisyonu kararına göre tarh edilmesi gereken vergiden, artırım nedeniyle ödenecek tutarlar düşülerek işlem yapılacak.
d) 12 Mart 2023 tarihinden önce haklarında vergi incelemesi ve takdir işlemlerine başlanılmış mükellefler, 21 Mart 2023 tarihinden önce matrah ve vergi artırımında bulunmuş olmakla birlikte artırımı, vergi inceleme raporları ve takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten sonra yapmış iseler, yukarıda belitilen mahsup imkânından yararlanamayacaklar, ancak söz konusu inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarına istinaden yapılan tarhiyatlar için bu Kanunun 4. maddesi hükmünden faydalanabilecekler.
Artırımın 12 Mart’tan sonra başlayan incelemelere etkisi?
Kanunun matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümlerinden yararlanmak için mükelleflerce 31 Mayıs 2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) başvuruda bulunulabileceğinden, mükelleflerin bu tarihe kadar matrah ve vergi artırımında bulunmaları ve tahakkuk eden vergileri de Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödemeleri hâlinde, artırımda bulunulan yıllar ve vergi türleri ile ilgili olarak Kanunun yayımı tarihi olan 12 Mart 2023 tarihinden sonra başlanılan vergi incelemeleri ve takdir işlemlerine devam edilmeyecek.
Artırım başvuruları nasıl yapılacak?
Matrah ve vergi artırımında bulunmak isteyen mükellefler, 31 Mayıs 2023 tarihine (bu tarih dâhil) kadar gelir, kurumlar ve KDV yönünden artırımda bulunabilecekler. Bu tarihe kadar (bu tarih dâhil) ilgili vergi dairesine başvurmadıkları takdirde, matrah ve vergi artırımı hükümlerinden yararlanamayacaklar.
Tebliğ Taslağında yapılan açıklamalara göre, matrah ve vergi artırımına ilişkin bildirimlerden elektronik ortamda gönderilebilenlerin; yıllık gelir veya kurumlar ile KDV beyannamelerini ya da muhtasar ve prim hizmet beyannamelerini elektronik ortamda göndermek zorunda olan mükellefler tarafından 340 ve 346 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda elektronik ortamda gönderilmesi zorunlu bulunuyor. Artırıma ilişkin yılda elektronik ortamda beyanname ve bildirim verme zorunluluğu bulunmayan ancak Tebliğin yayımlandığı tarih itibarıyla bu kapsamda olan mükellefler de matrah ve vergi artırımına ilişkin bildirimlerini elektronik ortamda göndermek zorundalar. Elektronik ortamda beyanname ve bildirim verme zorunluluğu bulunmayanlarca, matrah ve vergi artırımına ilişkin başvurular; gelir, kurumlar veya KDV mükellefiyeti yönünden bağlı olunan ya da muhtasar ve prim hizmet beyannamelerini vermiş oldukları vergi dairelerine kağıt ortamında yapılabilecek. Matrah ve vergi artırımına ilişkin bildirimlerin ölüm, gaiplik, tasfiye veya devir ya da tam bölünme gibi durumlarda birden fazla kişi tarafından birlikte verilmesinin gerekli olduğu hallerde, söz konusu bildirimlerin kağıt ortamında verilmesi gerekiyor.
Şu an matrah ve vergi artırım başvurusu yapılabiliyor mu?
Maalesef Kanunun yürürlüğe girdiği 12 Mart 2023 tarihinden bu yana matrah ve vergi artırımı başvuruları elektronik ve kağıt ortamında yapılamıyor.
Maliye, sadece kesinleşmiş alacaklar, kesinleşmemiş ve dava aşamasındaki alacaklar, inceleme ve tarhiyat aşamasındaki alacaklarla ilgili başvuruları alabiliyor. Matrah ve vergi artırımı ile işletme kayıtlarının düzeltilmesine ilişkin başvuruları ise şu an için alınamıyor.
Başvuru yapılamaması hak kaybına neden olabilir!
Evet, Maliye’nin 12 Mart 2023 tarihinden önce başlamış vergi incelemeleri ile ilgili olarak 21 Mart 2023 tarihine kadar matrah ve vergi artırımı başvurusu alamaması, mükelleflerin mahsup hakkı kaybına neden olabilir.
12 Mart 2023 tarihinden önce haklarında vergi incelemesi ve takdir işlemlerine başlanılmış mükellefler, 21 Mart 2023 tarihine kadar vergi inceleme raporları ve takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce matrah ve vergi artırımında bulundukları takdirde, yukarıda belitilen mahsup imkânından yararlanabiliyorlar.
Ancak, mükellefler şu an için kendileri dışında gelişen bir nedenle böyle bir artırım başvurusunda bulunamıyorlar. Çünkü, Maliye sistemsel nedenlerle bu başvuruları henüz alamıyor.
Peki bu durumda mükellefler mağdur mu olacak? Yapılacak bir şey yok mu?
Elbette var, bize göre, bu durumdaki mükelleflerin bağlı bulundukları vergi dairelerine bir dilekçe vererek, sistemlerin açılmaması nedeniyle matrah ve vergi artırımında bulunamadıklarını, mahsup hakkından faydalanabilmek için sistem açılır açılmaz haklarında inceleme yapılan yılla ilgili artırımda bulunacaklarını bildirmeleri yeterli. Sistem açıldıktan sonra ise, matrah ve vergi artırımlarını yapmaları gerekir.
Şurada kaldı 3 iş günü!
Maliye’nin bu konuda yaşanacak hak kayıplarını önlemek açısından ivedi olarak bir Genel Yazı veya İç Genelge çıkararak, bu durumdaki mükelleflerden verecekleri bu kapsamdaki dilekçelerin kabul edilmesini ve bu dilekçelerin matrah ve vergi artırımı başvurusu için yeterli sayılacağını açıklaması gerekiyor.
Evet, bu konuda şimdi tüm gözler Maliye’de!
Ekonomim.com | Abdullah TOLU