Vergi karmaşası: En basit haliyle vergi/vergilerin anlaşılmasının güçleştiren durum/olaylar olarak tanımlanmaktadır. Modern vergi sistemlerine ulaşmak isteyen ülkelerde sıkça ve artarak görülebilmektedir.
Öyle ki, günümüz gelişmeye çalışan toplumların vergiler/vergi mevzuatı kaosunun (karmaşa, karışıklık, keşmekeş) ortasında kaldığı bile iddia edilmektedir.
Ülkemizde ’de ki vergileme tam anlamıyla kaosa döndü. Neden? Çünkü kamu idaresi bu alanda birden fazla vergileme değişiklerini aynı anda yapıyor. Oysaki; çağın gereklerine uygun vergilendirme ile ilgili yenilikler değerlendirilirken çeşitli kriterler göz önünde bulundurulur:
- Adaletli midir?
- Ekonomiye etkisi olumlu olacak mıdır?
- Sade, basit-kolay anlaşılır özelliğe sahip midir?
Eğer bu sorulara doğru cevabı bulamazsak bu durum sonuçta büyük bir vergi kaosu yaratabilir. Bu da;
√ Eşitlik ve adaletten uzak bir vergiyi,
√ Anlaşılması güç mevzuat yapısını,
√ Bunun karşısında hakkını aramak isteyen vatandaşın, onlara yol göstermeye çalışan mali müşavir ve avukatların çaresizliğine yol açar.
Aslında tüm bunların sonucu da sorunu teşhis ettiği halde çözmeyi bekleten yasa yapıcıların bilinç düzeyini anlatıyor. Ancak en önemlisi yaşanan bu hadiselerin ekonomiye zarar verebilecek kayda değer bir meseleler olduğunun unutulmaması.
Türkiye ekonomisinin en büyük gönüllü hizmetkârları ve güçlerinden birisi olan ve bir diğer görevi de hiç şüphesiz ki devlete hizmet olan muhasebe meslek mensupları, işletmelerin kuruluşundan yok olmasına kadar bütün yaşam döngüsü boyunca finansal bilgilerini - son yıllarda finansal olmayanları da- kayıt altında tutan yegâne sistemi yönetirler. Ham bilgileri işletmenin ilgili paydaşlarından alarak muhasebe sistemlerine giriş yapar ve muhasebe bilgi sistemi aracılığıyla süzerek finansal raporlara dönüştürürler. Bütün işletme fonksiyonlarını ve iç ve dış paydaşlarla sürekli iletişim halinde tutarlar. Muhasebe denetçileri de üretilen bu bilgilerin gerçeğe uygunluğunu denetleyerek finansal bilgi kullanıcılarına, devlete hatalı veya hileli bilgi verilmesinin önüne geçerler ve devletin en büyük gelir kaynağı olan verginin devlet kasasına sağlıklı bir şekilde aktarılmasını sağlarlar.
Son yıllarda sürekli olarak değiştirilen veya yeni çıkartılan mevzuatlar kargaşa yaratıyor. Oysaki önemli olan, bunları çıkarmak değil, yürütüle bilirliğini sağlamak. Mevzuatlar gerek mali sektörün bir düzen içerisinde çalışmasını sağlamalı gerekse devlete olan güvenin artmasını sağlamalı. Ama yasalar birbiriyle çelişince çarkların çalışması kolaylaşmıyor, aksine zorlaşıyor. Kamu otoritesi, mevzuatlarda yaşanan karmaşaya son verecek ulusal/uluslararası mevzuatlar ile yerel düzenlemeleri birlikte uyumlu olmasını sağlamalıdır.
Değişim ve gelişmelerin sonu olmayacağından, bu alandaki her yeni adım yeni bir mevzuat yükümlülüğü yeni bir karmaşa doğuracaktır.
Yetki ve mevzuat karmaşası içinde, muhasebe camianın fikri alınmaksızın, uygulamadan uzak ve meslektaşların katılımından yoksun biçimde çıkarılan her yeni mevzuat şüphesiz ki muhasebe de kaos, vergide kaos, beyanda kaos yaratacaktır.
Ülkelerin gelişmişlik düzeyleri vatandaşlarının ihtiyaçlarını giderdikleri oranda sorgulanmaktadır. Bu doğrudur. Ancak;
İhtiyaç, istikrardır, güvendir, uzun vadeli verimli ve planlı düşünebilmektir.
İhtiyaç, demokrasiyi her alanda eksiksiz yaşama geçirerek, toplumsal sinerjiyi ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmeye yöneltmektir.
İhtiyaç, akılcı iyileştirmeleri zamanında ve yarar getirecek şekilde yapabilmektir.
İhtiyaç, ekonomik dengeleri sık ve keyfî bir biçimde bozmamak, düzensizlik yaratmamaktır.
Tüm bu baş döndürücü gelişmelerin sonucunda GEKAP gibi eklenen her yeni mevzuat ne kadar uygulanabilecek bilinmez ama tüm muhasebe camiasının sürekli checkup yaptıracağına kesin gözüyle bakılabilir.
Faydalı olması ümidiyle…
Özkan ÇİNAR
Mali Müşavir/SPK Denetçisi
Yönetim Danışmanı/Eğitmen
