Bu süreçte, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu ile KDV Genel Uygulama Tebliği’nin ilgili hükümleri, işlemlerin yasal zeminini oluşturmaktadır. Özellikle, Yeminli Mali Müşavir (YMM) KDV İadesi Tasdik Raporu’nun ibrazına yönelik düzenlemeler, sürecin kilit noktalarından biridir. Bu yazıda, kanuni çerçeveye ve YMM raporunun süreçteki teknik önemine ayrıntılı olarak değinilecektir.
KDV iade işlemlerine ilişkin hükümler, esas olarak 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu ve bu Kanun çerçevesinde yayımlanan KDV Genel Uygulama Tebliği ile belirlenmiştir.
1. 3065 Sayılı KDV Kanunu
• Katma Değer Vergisi Kanunu Madde 36. maddesine göre; “Bu Kanun hükümleri uyarınca iade hakkı doğuran işlemlerden kaynaklanan iade taleplerinin vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilmesi esastır. Şu kadar ki, Hazine ve Maliye Bakanlığı; mükellefiyet süresi, çalışan sayısı, aktif ve özsermaye büyüklüğü, ödenen vergi tutarı, vergisel ödevlerin zamanında yerine getirilip getirilmediği, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma yönünde olumsuz rapor ya da tespit bulunup bulunmadığı gibi kriterleri esas alarak mükelleflerin vergisel uyum seviyeleri ve bu uyum seviyelerine göre farklı iade yöntemleri tespit etmeye, iade alacağının mahsup edileceği vergi borçları ile iadeye ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
• Kanun’un temel prensibi, mükelleflerin iade hakkı doğuran işlemleri nedeniyle tahsil edemedikleri KDV’yi geri alabilmelerini sağlamaktır.
• İadeye ilişkin işlemler, mükelleflerin dilekçe ve gerekli belgelerle başvurmasıyla başlar.
- KDV Genel Uygulama Tebliği
3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun ilgili maddeleri, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51'inci maddesi, 6111 Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun geçici 16 ncı ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 120 nci maddelerinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiler çerçevesinde KDV Uygulama Genel Tebliği revize edilmiştir.
• Tebliğin (IV/A-2.1.2.) bölümünde, mahsuben iade süreçlerinde dikkate alınacak usul ve esaslar detaylı olarak açıklanmıştır.
KDV Genel Uygulama Tebliğinin (IV/A-2.1.2.) bölümünde; "Mahsuben iade için iade talep dilekçesi ve iade için aranan belgelerin eksiksiz ve tam olarak verilmiş olması gerekir. Vergi dairelerince yapılan işlemler sırasında meydana gelen gecikme nedeniyle zamanında mahsubu yapılamayan, vergi dairesine olan borçlar için gecikme zammı uygulanmaz. KDV iade alacağının kesinleştiği (iadeye hak kazanılan) tarih ve tutar itibarıyla, vadesi geçmiş borçlara bu tarihten sonra gecikme zammı uygulanmaz. KDV iadesi için mahsuben iadeye ilişkin iade talep dilekçesi olmaksızın, gerekli belgelerin ibraz edilmiş olması halinde, iade talebinde bulunulmamış sayılır. İlgili dönem KDV beyannamesinde iade beyanında bulunulmuş olması da bu şekilde işlem tesisine engel teşkil etmez. Vergi dairesine olan borçlara mahsup taleplerinde vergi daireleri, belgelerdeki muhteviyat eksikliklerini veya KDVİRA sisteminin tespit ettiği olumsuzlukları mükellefe yazı ile bildirirler. Yazının tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde eksiklikleri/olumsuzlukları gideren mükelleflerin mahsup talepleri, mahsup dilekçesinin vergi dairesine verildiği tarih itibarıyla yerine getirilir ve bunlara gecikme zammı uygulanmaz. 30 günlük ek süreden sonra eksiklikleri gideren mükelleflerin mahsup talepleri ise eksikliklerin giderildiği tarih itibarıyla yerine getirilir ve eksiklik yazısının mükellefe tebliğ edildiği tarih ile mükellefin eksiklikleri giderdiği tarih arasında geçen süre için gecikme zammı uygulanır. Bu talebe ilişkin vergi dairelerinde yapılan işlemler sırasında geçen süreler için ise gecikme zammı uygulanmaz. ..." açıklamaları yer almaktadır.
• Tebliğe göre, iade talep dilekçesi ile birlikte eksiksiz ve tam belge ibrazı, iadeye esas tarihin belirlenmesinde kritik bir unsurdur. Bu düzenlemeler, KDV iadesi süreçlerinin şeffaf ve öngörülebilir bir şekilde yürütülmesini sağlamaktadır.
A) YMM KDV İadesi Tasdik Raporunun İbrazına İlişkin Düzenlemeler
KDV Genel Uygulama Tebliği’ne göre, YMM KDV İadesi Tasdik Raporu, mahsuben iade taleplerinin hızla sonuçlandırılmasında temel bir araçtır. Ancak, raporun ibrazına ilişkin detaylar, kanuni çerçeveye sıkı sıkıya bağlıdır:
- Eksiksiz İbraz Şartı
• Mahsup dilekçesi ve YMM KDV İadesi Tasdik Raporu’nun, karşıt inceleme tutanakları dahil olmak üzere eksiksiz şekilde hazırlanıp ibraz edilmesi gerekmektedir.
• Bu belgelerin yani KDV İadesi Tasdik Raporunun Karşıt İnceleme tutanaklarıyla birlikte süresinde eksiksiz teslimi, iade talebinin dilekçe tarihine göre sonuçlandırılmasını sağlar.
- Eksiklik Durumları
• Raporun içeriğinde eksiklik veya KDVİRA sisteminde tespit edilen olumsuzluk bulunması hâlinde, mükellefe eksiklik yazısı tebliğ edilir.
• Eksiklik yazısının tebliğ tarihinden itibaren 30 günlük süre tanınır. Bu süre içinde eksiklikler giderilirse, iadeye esas tarih olarak mahsup dilekçesinin verildiği tarih esas alınır.
• Eksikliklerin 30 günlük süreyi aşarak giderilmesi hâlinde, eksikliklerin tamamlandığı tarih iadeye esas tarih olarak alınır.
- Raporun Geç İbrazı
• Mahsup dilekçesi verildiği tarihte rapor henüz ibraz edilmemişse, raporun yasal süre içinde sunulması gerekir.
• Bu durumda, raporun eksiksiz olarak ibraz edildiği tarih, iadeye esas alınır.
B) Teknik Süreçlerde YMM Raporunun Önemi ve KDVİRA Sisteminin Rolü
1. YMM Raporu ile Belgelerin Uyumlu Olması
• YMM raporu, iade hakkı doğuran işlemleri ve iadeye esas tutarları belgeleyen bir araçtır.
• Raporun, KDV Genel Uygulama Tebliği ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununda belirtilen rapor dispozisyon ve belgelerle uyumlu olması zorunludur.
2. KDVİRA Sisteminin Denetim Fonksiyonu
• KDVİRA sistemi, iade süreçlerinde kullanılan belgelerin doğruluğunu ve eksiksizliğini kontrol eden dijital bir platformdur.
• Sistemde tespit edilen olumsuzluklar, iade sürecini uzatabileceği için düzenli kontrol edilmesi gerekir.
C) Gecikme Zammı ve İadeye Esas Tarih İlişkisi
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51'inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan gecikme zammı oranı ve Tebliğ hükümlerine göre, iadeye esas tarih arasında doğrudan bir ilişki bulunmaktadır:
• İlk rapor/evrak tesliminde veya 30 günlük eksiklik süresi içinde, eksiksiz belge ve rapor ibraz edilmesi halinde, gecikme zammı uygulanmaz.
• Eksikliklerin giderilme süresi aşıldığında, eksiklik yazısının tebliğ tarihi ile eksikliklerin tamamlandığı tarih arasında geçen süre için mahsup istenen borca gecikme zammı hesaplanır.
D) Sonuç ve Öneriler
KDV iade süreçlerinde YMM KDV İadesi Tasdik Raporu, iadeye esas tarihin belirlenmesinde ve süreçlerin hızlı bir şekilde sonuçlanmasında kritik bir rol oynar. Ancak bu raporun, KDV Genel Uygulama Tebliği’ne ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa uygun şekilde hazırlanması ve eksiksiz bir şekilde ibraz edilmesi şarttır. Mükelleflerin, yasal düzenlemelere uygun hareket ederek eksiklik yazılarına zamanında yanıt vermesi, iade taleplerinin hızla sonuçlanmasını sağlayacaktır. Sürecin dijital araçlarla (KDVİRA sistemi) takip edilmesi ve belgelerin düzenli kontrolü, olası hataların önüne geçmek için etkili bir yöntemdir.
Hüseyin Gökhan ARPA
Gelir Uzmanı
