Genel sağlık sigortası (GSS) hayata geçtikten sonra Türkiye'de ikamet eden herkes genel sağlık sigortalısı oldu. 2012 yılından bu yana uygulanan genel sağlık sigortası, sağlık hizmetlerinin kapsamını nüfusun tamamına yaygınlaştırdı. Çalışanların genel sağlık sigortası primleri işverenleri tarafından ödeniyor. Emekliler ve SGK'dan malullük, dul ve yetim aylığı alanlar ise prim yatırmadan sağlık hizmetlerinden faydalanıyor. Bunun dışında işten ayrılanlar ve eşleri üzerinden sağlık hizmeti alan kişiler de eşlerinin ölümü sonrası bir müddet sağlıktan ücretsiz yararlanma hakkına sahip.
KİŞİ BAŞI GELİRE BAKILIYOR
Genel sağlık sigortasından ücretsiz yararlanabilmek için gelir seviyesi önemli. Bunun için bir gelir testi yaptırmak gerekiyor. Buna göre, kişinin hiçbir sosyal güvencesi yoksa ve 2023 yılı için yaşadığı hane içerisinde kişi başına düşen gelir 4.471,5 TL'nin altındaysa, bu kişinin primini devlet ödüyor. Eğer gelir bu sınırın üzerinde ise kişinin 402,43 TL GSS primi ödemesi gerekiyor. Bazı durumlarda ise bu primin hemen ödenmeye başlanmasına gerek yok.
İŞSİZLİK SİGORTASI KAPSIYOR
İşsiz kalan kişileri sağlık hizmetlerinden yararlanmak açısından üçe ayırmak gerekiyor. İşsiz kalan fakat son 3 yıl içerisinde en az 600 gün prim ödemesi olan kişiler işsizlik sigortasından maaş almaya başlayacakları için işsiz kalır kalmaz gelir testi yaptırmak veya genel sağlık sigortası primi ödemek zorunda değil. Bu kişiler 6 ay boyunca işsizlik maaşı alacakları için bu sürenin sonuna kadar ücretsiz olarak sağlık hizmetlerinden faydalanacak. İşsizlik maaşı alınan süre boyunca işsizlik maaşı alan kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler de sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanır. Yani eşi işsiz kalan ve işsizlik parası almaya başlayan bir ev kadınının da gelir testi yaptırması veya genel sağlık sigortası primi ödemesi gerekmez.
100 GÜN ÜCRETSİZ HAK
İşsiz kalan fakat işsizlik sigortasından maaş alamayan kişilerin tamamı, işten ayrıldıktan sonra 10 gün daha sağlık hizmetlerinden yararlanabilir. Bu süre sonunda gelir testine girilmesi veya 402,43 TL prim ödeyerek sağlık hizmetlerinden yararlanılması gerekiyor.
İşsiz kalan bir kişinin son bir yıl içinde 90 gün ödenmiş primi varsa bu kişi 90 gün daha sağlık hizmetlerinden prim ödemeden yararlanabilir. Bütün işsiz kalanlara sağlanan 10 günlük süreyle birlikte bu durumdaki kişinin toplamda 100 gün prim ödemesi gerekmez. Dolayısıyla işsizlerin gelir testine girmek veya 402,43 TL prim ödeyerek sağlık hizmetlerinden faydalanmak için prim ödeme gün sayılarını kontrol etmeleri ve buna göre bir tarih belirlemeleri gerekiyor. Diğer yandan bu kişinin 100 gün içinde yeni bir iş bulması halinde hiç prim ödemeden sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam etmesi de mümkün.
ÖLEN SİGORTALININ AİLESİ
SGK'dan gelir veya aylık alan bir kişinin ölümü halinde geride kalan eş kendisine aylık bağlanıncaya kadar, ölen kişinin çocukları ve anne–babası ise ölüm tarihini takip eden ayın son gününe kadar sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanabilir. Örneğin 1 Temmuz 2023 tarihinde emekli babasını kaybeden bir çocuk, 31 Ağustos 2023'e kadar sağlık hizmetlerinden prim ödemeden yararlanabilir. Bu tarihten sonra dul eşe maaş bağlanacağı için dul eş kendi hak sahipliği üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlanmaya başlayabilir. Geride kalan çocuğa da aylık bağlanabilirse bu çocuk da ücretsiz olarak sağlık hizmetlerinden faydalanabilir. Bu süre SGK'nın geride kalanlara aylık bağlaması için geçen zamanda kişilerin prim borçlusu olmamaları ve sağlık hizmetlerinden yararlanmalarında bir aksaklık olmaması amacıyla tanınan bir süre. Ölen kişinin sigortalı bir çalışan olması halinde ise geride kalanlara ölüm tarihinden itibaren 100 gün daha sağlık yardımlarından ücretsiz yararlanma hakkı sağlanıyor.
ÇOCUKLAR ÜZERİNDEN NASIL SAĞLANIYOR?
Sigortalı çalışan bir kişinin mahkeme kararıyla evlat edindiği çocuklar, bakmakla yükümlü olunan kişi statüsünde değerlendirilir. Bu nedenle evlat edinilen çocukların evlat edinen kişiler üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlanması mümkün. Bir anne ve babanın çocuğu üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlanması mümkün. Bunun için çocuğun annenin ve babanın geçimini sağladığını ispat etmesi ve anne ve babanın yaşadığı hanedeki gelirin asgari ücretin altında olması gerekiyor. Ancak evlat edinen kişiler bu koşulları sağlamış olsalar bile evlat edindikleri çocuk üzerinden sağlık hizmetlerinden faydalanamaz. Bu hak yalnızca öz anne ve babaya tanınıyor.
