Günümüzde yeni bir iş kurmanın ne kadar zor olduğunu sanırım herkes tahmin edebilmektedir. Üstelik bu iş kuran bir genç girişimci ise çok daha büyük zorluklarla karşılaşması kaçınılmazdır. Genç girişimcilerin ticari hayata girdiklerinde zorlanmaması ve ekonomik hayattaki etkinliklerinin artırılması amacıyla belirli şartlar altında Gelir Vergisi Kanunu ile vergi teşviki ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile sigorta prim teşviki sağlanmaktadır. Genç girişimcilere sağlanan destekler, hem ülke ekonomisine katkı sağlamakta hem de işsizliğin azalmasına yardımcı olmaktadır.
Genç Girişimcilere Sağlanan Vergi Teşviki,
Gelir Vergisi Kanununu ile 2016 yılından itibaren ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan genç girişimcilerin, faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri kazançları 150.000 Türk lirasına (2023 yılı için) kadar gelir vergisinden istisna edilmiştir. İstisna rakamı her yıl güncellenecektir.
Vergi Teşvikinden Kimler Yararlanabilir?
Genç girişimci kazanç istisnasından;
• Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan,
• Mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla 29 yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişiler,
yararlanabilir.
Vergi Teşvikinden Yararlanma Şartları Nelerdir?
Tam mükellef gerçek kişilerin, vergi teşvikinden yararlanabilmesi için;
• İşe başlamanın kanuni suresi içinde bildirilmiş olması,
• Kendi işinde bilfiil çalışması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi,
• Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması halinde işe başlama tarihi itibarıyla ortakların tamamının tüm şartları taşıması,
• Faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin (ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hariç olmak üzere) eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması,
• Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması,
şartlarını taşıması gerekmektedir.
Kazanç istisnasından yararlanan mükelleflerin, beyana tabi başka bir gelirinin (kira, menkul sermaye iradi, ücret, diğer kazanç ve iratlar) olması durumunda; bu mükellefler sadece ticari, zirai ve mesleki kazançları dolayısıyla teşvik uygulamasından yararlanabileceklerdir.
Örneğin; Genç girişimci istisnasından yararlanan mükellef Ahmet, 2023 yılında 180.000 Türk lirası serbest meslek kazancı ile 75.000 Türk lirası kira geliri elde etmiştir. Mükellef Ahmet, bu gelirleri nedeniyle verdiği yıllık gelir vergisi beyannamesinde sadece 180.000 Türk liralık serbest meslek kazancının 150.000 Türk liralık kısmı için bu istisnadan yararlanabilecektir. 75.000 Türk liralık kira geliri nedeniyle istisnadan yararlanması söz konusu olmayacaktır.
Vergi teşviki, üç vergilendirme dönemi ile sınırlı olup önceki faaliyetine devam ederken yeni bir faaliyete başlanılması teşvik süresini uzatmayacaktır.
Teşvik kapsamındaki mükelleflerin, bir vergilendirme döneminde ticari, zirai veya mesleki faaliyetlerinden bir veya birkaçından kazanç elde etmeleri durumunda teşvik, beyan edilen bu gelirlerin toplamına uygulanır.
Vergi teşviki, üç vergilendirme dönemi ile sınırlı olup önceki faaliyetine devam ederken yeni bir faaliyete başlanılması teşvik suresini uzatmayacaktır.
Söz konusu teşvikten yararlananlar tarafından verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesinin gelir bildirimi tablosuna o yıl elde edilen gelirden teşvik tutarı düşüldükten sonra kalan tutar gelir olarak yazılacaktır.
Teşvik kapsamındaki faaliyetlerden kazanç elde edilmemesi veya teşvik tutarının altında kazanç elde edilmesi halinde dahi yıllık gelir vergisi beyannamesi verilecektir.
Bir vergilendirme döneminde teşvik tutarının altında kazanç elde edilmesi durumunda teşvikten yararlanılmayan tutar, ertesi yıla devredilemeyecektir.
Faaliyetin Ortaklık Olarak Yürütülmesi,
Adi ortaklık veya şahıs şirketi kurmak suretiyle faaliyette bulunan mükellefler, tüm ortakların ayrı ayrı istisna şartlarını taşımaları şartıyla vergi teşvikinden ayrı ayrı yararlanabilir. Ortaklardan herhangi birinin istisna şartlarını taşımaması halinde, diğer ortaklar da vergi teşvikinden yararlanamayacaktır.
İşletmenin Devralınması,
Bir işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde, teşvikten yararlanılabilmesi için işletmenin ya da mesleki faaliyetin devralındığı kişinin, eş veya üçüncü dereceye (bu derece dahil) kadar kan veya kayın hısımlarından olmaması gerekmektedir.
Ölüm dolayısıyla eş ve çocuklar tarafından işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde, ölen mükellefin teşvikten faydalanıp faydalanmadığına bakılmaksızın, devralan eş veya çocuklar istisnaya ilişkin şartların tamamını taşımaları kaydıyla, teşvikten üç vergilendirme dönemi boyunca yararlanabileceklerdir.
Mevcut Bir İşletmeye veya Mesleki Faaliyete Sonradan Ortak Olunması,
Mükelleflerin mevcut bir işletmeye, mesleki faaliyete veya ortaklığa sonradan ortak olmaları durumunda, diğer tüm şartları taşısalar dahi vergi teşvikinden yararlanmaları söz konusu olmayacaktır.
Vergi teşvikinin, Gelir Vergisi Kanunu uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye etkisi bulunmamaktadır.
İşi Terk ya da İş Değişikliği Durumlarında Vergi Teşviki Uygulaması Nasıl Olacaktır?
Vergi teşvikinden yararlanan mükelleflerce daha sonra herhangi bir nedenle faaliyetin terk edilmesi durumunda, terk tarihine kadar elde edilen kazançlar dolayısıyla teşvikten yararlanılacaktır. Faaliyet terkedildikten sonra teşvik kapsamındaki söz konusu faaliyetlere tekrar başlanılması halinde ise adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunması şartı ihlal edilmiş sayılacağından bu teşvikten yararlanılamaz.
Teşvikten yararlananların, yararlanma suresi içerisinde faaliyetlerini ticari, zirai ya da mesleki faaliyet olarak değiştirmeleri veya faaliyet konusunda değişiklik yapmaları durumunda, yararlanılmayan süre kadar söz konusu teşvikten yararlanmaları mümkündür.
Genç Girişimcilere Sağlanan Sigorta Prim Teşviki,
Ekonomik büyüme ve kalkınmanın destekleyici gücü, yenilik ve yaratıcılığın en önemli kaynaklarından biri olan genç girişimcilere, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca sigorta prim teşviki uygulaması getirilmiştir.
Bu kapsamda, ilk defa vergi mükellefi olarak sigortalı sayılan gerçek kişilerin primleri, tescil tarihinden itibaren bir yıl süreyle ilgili kanuna göre belirlenen prime esas kazanç alt sınır üzerinden Hazinece karşılanacaktır.
Sigorta Prim Teşvikinden Yararlanma Şartları Nelerdir?
• Gelir Vergisi Kanunu uyarınca genç girişimci kazanç istisnasından faydalanmak,
• Mükellefiyet başlangıç tarihi itibariyle 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olmak,
• 1/6/2018 tarihinden itibaren ilk defa vergi mükellefi olarak Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca sigortalı sayılan gerçek kişilerden olmak,
• Kendi işinde bilfiil çalışması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi,
• Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hali hariç olmak üzere, faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması,
• Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması.
Sağlanan destekleri yukarıda belirttim. Son derece iyi niyetli yapılan bu düzenleme genç girişimcilerin yeni iş kurmalarına yardımcı olmakla birlikte teşvikler yeterli değildir. Öncelikle bağkur primleri ile sağlanan avantajların kapsamının da gelir vergisi kanununda belirtilen şekilde genişletilmesi gerekmektedir.
Genç bir nüfusa sahip olan ülkemizde, gençleri ekonomiye kazandırabilmemiz ve üretime katkı sağlayabilmeleri için bu tür destekler son derece büyük bir önem taşımaktadır.
Erol ÇEMBER
Yeminli Mali Müşavir
