GİRİŞ
Senelik İzin , işçinin yoğun çalışma temposundan kaynaklı yorulması sonucu dinlenerek, ruhen ve bedenen daha sağlıklı hale gelmesini sağlamak amacıyla, Kanunlar ile işçilere tanınmış ve vaz geçilemez haktır.
İşçi izine ihtiyaç duyduğu anda, hatta izin planlamasını yaptığı anda dahi (şurayı da gezeceğim, ölü denizin kumsalın da dinleneceğim, kitap okuyacağım , sörf yapacağım gibi ), hayaller kurması bile çalışırken işçiyi motive ettiği kuşkusuzdur. Hepimiz buna benzer duyguları yaşamışızdır
Senelik izini güvence altına almak için ise, aşağıda ki Anayasa ve Kanunlar da Düzenleme yapılmış bulunmaktadır.
Bunlar,
TC Anayasası
İş Kanunu
Borçlar Kanunu
Mahkeme Kararları
Yüksek Yargı Kararları olmaktadır.
Nitekim Anayasamızın 50 . maddesinde,
B. Çalışma şartları ve dinlenme hakkı başlığın da düzenleme yapılarak,
Madde 50-
Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz.
Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar, şartları bakımından özel olarak korunurlar
Dinlenmek çalışanların hakkıdır.
Ücretli hafta ve bayram tatili ile, ücretli yıllık izin hakları ve şartları Kanunla düzenlenir.
Öte yandan , 4857 sayılı İş Kanun da ise ,
Yıllık ücretli izin hakkı ve izin süreleri
Madde 53 - İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.
Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.
Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara bu Kanunun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmaz.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,
Az olamaz. (Ek cümle: 6552 - 10.9.2014 / m.5) “Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır.”
Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.
İZİNE ÇIKMADAN (ÇALIŞIRKEN) SENELİK İZİN ÜCRETİ ÖDENEN İŞÇİYE TEKRAR İZİN ÜCRETİ ÖDENMEK ZORUNDA KALINABİLİR.
Çalışanların zaman zaman ekonomik sıkıntıya düşmesi sonucu, izine ayrılmadan işveren den izin parasını talep etmeleri , işlerin yoğunluğu ve aksamaması için, işverenin de işine gelmesi ile , izine ayrılmadan işçiye izin ücretleri ödenebilmektedir.
Çalışma devam ettiği için, işçi günlük işine devam etmekte olup, giriş çıkış takip cihazları (kamerası olan) veya diğer cihazlar ile işçinin işe geldiği, kayıt altına girmektedir.
Hatta işçinin görevi icabı imzalamak zorunda olduğu evrakları imzalaması (Ör. Sevk irsaliyesi, fatura, üretim kontrol listeleri, satın alma talep formları vb) ile şahitler ile izine çıkmadığının kanıtlanması bakımından, işvereni iş kazası veya ileri de muhtemel işçi alacak davaların da (senelik izin ücreti talebi, tazminat, fazla çalışma) zor durumda kalmasına sebep olabilir.
Şöyle ki,
İş akdi itilaflı olarak fesih edilen işçi, yasal haklarını (tazminat, fazla çalışma, izin ücreti , ek kazançları ) almadığını , iş akdinin haksız yere fesih edildiğini iddia ederek açtığı dava da , izin ücreti daha önce çalışırken ödense dahi, tekrar talep etme hakkına sahip olacağına dair Yargıtay emsal bir karar vermiştir. (bkz. Yargıtay 9 Hukuk Dairesi, 2015/8588 esas , 2016/ 20520 karar sayılı ve 21.11.2016 tarihli karar)
Yargıtay ‘ın emsal Kararın da , işçiye çalışırken (izine ayrılmadan) ödenen izin ücretinin, tekrar ödenmesi gerektiğini belirten 7. Maddesin de,
- ………..
- Şunu da eklemek gerekir ki, çalışma sürerken yıllık izin kullanılmaksızın ücretinin ödenmesi, iş akdinin sona ermesinden sonra, aynı dönem için yıllık izin ücretini, talep edilmesine engel değildir.
- Zira , çalışma sürerken yıllık iznin kullandırılması yerine ücretinin ödenmesi yıllık izin hakkını ortadan kaldırmaz. Çalışma devam ederken yıllık ücretli izin paraya tahvil edilemez.
Kararda görüldüğü üzere, çalışırken (izine ayrılmadan) ödenen izin ücretlerinin tekrar ödenmesi gerektiğine hükmedilmiştir. İşverenlerin iyi niyetli olarak ödedikleri izin ücretleri, tekrar karşılarına dava konusu olarak çıkabilir.
SONUÇ: Çalışanların zaman zaman ekonomik sıkıntıya düşmesi sonucu, izin parasını talep ederek çalışmaya devam etmesi, işlerin yoğunluğu , aksamaması için işverenin de işine gelmesi bakımından izne ayrılmadan ödenen izin ücretleri, hiç ödenmemiş kabul edilebilir.
Çünkü Anayasa da ve Kanun hükümlerine göre, YILLIK İZİN hakkından vazgeçilemez . 10.03.2017
Saygılarımla…
Memduh ÖZCAN
SMMM-BAĞIMSIZ DENETÇİ
[email protected]
