Ticari hayatta, güçlü sermaye yapısının oluşturulması, ekonomik koşullar veya vergisel avantajlar nedeni ile birleşme, devir ve tür değişikliği sıkça uygulanan bir yöntemdir.
Birleşme, devir, bölünme ve tür değiştirme işlemleri T.T.K.nun 134 ila 193. Maddelerinde düzenlenmiştir.
Birleşme, devir, bölünme ve tür değiştirme işlemlerinin vergisel avantajlarını açıklamaya çalışacağım.
Kurumlar vergisi avantajı
Birleşme, iki veya daha fazla kurumun birleşerek yeni bir kurum kurmaları veya bir ya da birden fazla kurumun mevcut diğer bir kuruma devrolmasıdır.
Kurumlar vergisi kanununun 18. Maddesine göre;
(1) Bir veya birkaç kurumun diğer bir kurumla birleşmesi, birleşme nedeniyle infisah eden kurumlar bakımından tasfiye hükmündedir. Ancak, birleşmede tasfiye kârı yerine birleşme kârı vergiye matrah olur.
(2) Tasfiye kârının tespiti hakkındaki hükümler, birleşme kârının tespitinde de geçerlidir. Şu kadar ki, münfesih kurumun veya kurumların ortaklarına ya da sahiplerine birleşilen kurum tarafından doğrudan doğruya veya dolaylı olarak verilen değerler, kurumun tasfiyesi halinde ortaklara dağıtılan değerler yerine geçer. Birleşilen kurumdan alınan değerler Vergi Usul Kanununda yazılı esaslara göre değerlenir.
Kurumlar Vergisi Kanunu 19. Maddesine göre ;
a) Birleşme sonucunda infisah eden kurum ile birleşilen kurumun kanunî veya iş merkezlerinin Türkiye'de bulunması.
b) Münfesih kurumun devir tarihindeki bilânço değerlerinin, birleşilen kurum tarafından bir bütün halinde devralınması ve aynen bilânçosuna geçirilmesi
şartları dahilinde tür değiştirmeleri de devir hükmündedir.
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 20. Maddesine göre de Devirlerde, belirli şartlara uyulduğu takdirde, münfesih kurumun sadece devir tarihine kadar elde ettiği kazançlar vergilendirilir; birleşmeden doğan kârlar ise hesaplanmaz ve vergilendirilmez.
a) Şirket yetkili kurulunun devre ilişkin kararının Ticaret Sicilinde tescil edildiği tarih, devir tarihidir. Münfesih kurum ile birleşilen kurum;
1) Devir tarihi itibarıyla hazırlayacakları ve müştereken imzalayacakları münfesih kuruma ait kurumlar vergisi beyannamesi ile,
2) Devir işleminin hesap döneminin kapandığı aydan kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği ayın sonuna kadar geçen süre içerisinde yapılması halinde, münfesih kurumun önceki hesap dönemine ilişkin olarak hazırlayacakları ve müştereken imzalayacakları münfesih kuruma ait kurumlar vergisi beyannamesini,
birleşmenin Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde münfesih kurumun bağlı bulunduğu vergi dairesine verirler.
Devir ve bölünme (kısmi bölünme dahil) hallerinde, devir olan veya bölünen şirketin ortaklarına verilen hisselerin iktisap tarihi olarak, bu yeni hisselerin verilmesine neden olan devrolan veya bölünen şirketin hisselerinin iktisap edildiği tarihin esas alınması gerekmektedir.
Devir ve bölünme durumunda zarar mahsubu
Kurumlar Vergisi Kanunu 9. Maddesine göre
Beş yıldan fazla nakledilmemek şartıyla geçmiş yılların beyannamelerinde yer alan zararlar indirim konusu yapılır.
Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrası çerçevesinde devralınan kurumların devir tarihi itibarıyla öz sermaye tutarını geçmeyen zararları ile 20 nci maddenin ikinci fıkrası kapsamında gerçekleştirilen tam bölünme işlemi sonucu bölünen kurumdaki öz sermayesinin devralınan tutarını geçmeyen ve devralınan kıymetle orantılı zararların indirilmesinde aşağıdaki şartlar ayrıca aranır:
1) Son beş yıla ilişkin kurumlar vergisi beyannamelerinin kanunî süresinde verilmiş olması.
2) Devralınan kurumun faaliyetine devir veya bölünmenin meydana geldiği hesap döneminden itibaren en az beş yıl süreyle devam edilmesi.
Bu şartların ihlâli halinde, zarar mahsupları nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler için vergi ziyaı doğmuş sayılır.
Vergiye uyumlu mükelleflere sağlanan %5 indirim
Kurumlar Vergisi Kanununun 19 ve 20 nci maddeleri kapsamında devir işleminin gerçekleştirilmesi şartıyla, münfesih şirkete ait kıst dönem beyannamesi de dahil olmak üzere son 3 yıla ilişkin tüm vergi beyannamelerinin kanuni süresi içerisinde verilmiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin de kanuni süresi içerisinde ödenmiş olması şartıyla ilk hesap dönemi için vereceği kurumlar vergisi beyannamesi %5 vergi indirimi uygulamasından yararlanır.
Katma Değer vergisi Açısından
Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-c maddesine göre Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılan devir işlemleri katma değer vergisinden istisna tutulmuştur.
Devrolunan şirketin bilançosunda yer alan ve sonraki döneme devreden KDV devralan şirket tarafından indirim konusu yapılabilecektir.
Devrolan şirkette KDV iade alacağının doğması durumunda bu alacak tür değişikliği sonucu devralan şirket tarafından iadeye konu olabilecektir.
Vergi Usul Kanunu Açısından
1 Seri Nolu Kurumlar Vergisi Kanunun Genel Tebliği’nin 19.3.2 maddesine göre devralınan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin bakiye değerleri üzerinden kalan amortisman süreleri dikkate alınarak amortisman ayrılmaya devam edilir.
Devrin gerçekleştiği tarihe kadar olan döneme ait B formlarının münfesih şirketin unvanı ile verilmesi gerekmekte olup, devrin gerçekleştiği tarihten ay sonuna kadar olan döneme ait B formlarının ise devralan şirket unvanıyla verilmesi gerekmektedir.
Birleşme, devir ve tür değişikliği, tasfiye gibi hukuki ve mali açıdan son derece külfetli olabilecek bir yola gidilmeksizin işletmelere önemli bir yapılanma imkânı yaratmaktadır. Bu yapılanma sağlanırken vergi kanunlarımız ekonomik kaynakların daha verimli kullanılabilmesi için avantajlar sağlamaktadır.
Ömer KARA | SMMM
Kaynak: www.bdTurkey.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
