Kamu Gözetim Kurumu, bağımsız denetim konusunu çok sıkı tutmaktadır. Özellikle seminerler, mevzuat konusunda gecikmeden yapılan düzenleme ve açıklamalar bağımsız denetimin uygulayıcılar tarafından kabul edilmesinde de büyük rol oynamaktadır. Yapılan seminerlerin de son derece düzgün, açıklayıcı ve doyurucu olduğunu da belirtmeden geçemeyeceğim.
Yine Kamu Gözetimi Kurumunun, her ne kadar bugüne kadar mevzuatın dışında örnek rapor veya örnek çalışma kâğıtları gibi herhangi bir yayını olmamasına rağmen, uzmanların bağımsız denetim şirketlerini incelemesi esnasında çok sıkı incelemeler yaptığı ve ağır cezalar uyguladığı görülmektedir.
Neyse ki 2019 sonu ve 2020 başlarında devam eden Türkiye çapında yapılan son seminerlerde doyurucu açıklamalar ve bir nebze olsun örnekler verilmiştir. Biz yazımızda, son seminerlerdeki bağımsız denetim stratejisi ve çalışma kâğıtları konusunu ele aldık. Seminerler, Bağımsız denetçiler için yol gösterici ve eğitici olmuştur.
Söz konusu seminerlerde Çalışma kâğıtlarında genel itibariyle planlama çalışmalarına ilişkin eksikler olarak açıklananlar aşağıda 3 bölüm halinde verilmektedir.
1. Ön analitik inceleme çalışma sonuçları risklerin belirlenmesinde hiç veya yeterli oranda dikkate alınmamaktadır.
2. Denetim stratejisi denetlenen işletmenin niteliklerini, büyüklüğünü ve karmaşıklığına özgü olarak hazırlanmamaktadır.
3. Denetim işi üstlenilirken kaynak planlama ve bütçeleme çalışmaları, denetim şirketinin mevcut iş yükü dikkate alınmadan yapılmaktadır
Seminere iştirak eden denetçilerin hatırlayacağı gibi Genel denetim stratejisi denildiğinde:
a. Denetimin kapsamını, zamanlamasını ve yönünü belirleyen
b. Denetim planına rehberlik sağlayan süreç hatırlanmakta olup BDS 300 no.lu standardın 7 inci paragrafında açıklanmaktadır.
Genel denetim stratejisi tespit olunduktan sonra ise Kaynak planlaması yapılır.
Kaynak planlaması yaparken:
a. Yüksek risk taşıyan alanlarda deneyimli ekip üyeleri kullanılır.
b. Denetim ekibi arasında görev dağılımı yapılır.
c. 300 no.lu Bağımsız Denetim Standardının 8 inci paragrafında belirtildiği üzere gerekirse sektöre özgü raporlama yükümlülükleri ve bilgi teknolojisinin denetim prosedürlerine etkisi ölçülebilir.
d. Önemli yanlışlık riskinin yüksek olması halinde zaman ve kaynak planlamasını içeren bütçeleme yapılır.
e. Önemlilik seviyesi, BDS 320’nin 2’inci paragrafında açıklanan eksik ve yanlışlıklar göz önüne alınarak denetçi raporundaki görüşün etkisinin değerlendirilmesinde kullanılır.
f. Önemliliği 4 kısımda değerlendirebiliriz.
1. Genel Önemlilik
2. Performans önemliliği
3. Gerekli olduğunda hesap bazında belirlenen önemlilik düzeyleri
4. Bariz biçimde önemsiz bulunan tutar
g. Buraya kadar olan çalışmalardan sonra,
BDS 315-paragraf 6, BDS 330 paragraf 6, BDS 510 – paragraf 5-7 ve 41 deki açıklamalar göz önüne alınarak ön analitik inceleme yapılır.
h. Maliyet testleri yapılır.( Örnek: üretim hacmi ile üretimin karşılaştırılması gibi)
i. Verilerdeki olağandışı değişimler tespit edilerek, risklerin belirlenmesine katkı sağlanır ve hile denetimine de yardımcı olunur.
j. Bu hazırlıklar yapılırken denetim şirketinin de mevcut iş yükü dikkate alınmalıdır.
Ancak, bütün bu çalışmalar yapıldıktan sonra genel olarak planlama çalışmaları ile ilgili çalışma kâğıtları düzenlenebilir.
Bu prosedürler yerine getirilmeden hazırlanan çalışma kâğıtları, Kamu Gözetimi Kurumu uzmanları tarafından eksik olarak değerlendirilmektedir.
Planlama çalışmaları ile ilgili çalışma kâğıtlarında tespit edilen eksikler dikkate alınarak çalışma kâğıtları tamamlandığı takdirde kabul edilebilmektedir.
Ayrı bir yazı konusu olabilecek çalışma kâğıdı eksiklikleri de, risk değerlendirme çalışmalarına ait eksiklikler olup aşağıdaki şekilde açıklanmıştır.
1.Denetim rehberlerinde yer alan sorulara, açıklama yapılmaksızın ve ilgili belgelerle desteklenmeksizin sadece işaret konularak cevap verildiği,
2.Hasılata ilişkin hile riskinin belirlenmediği,
3.Hileye ilişkin BDS240’da belirtilen diğer çalışmaların yapılmadığı,
4.Hile riskinin önemli düzeyde olup olmadığını anlamaya ilişkin sorgulamaların yapılmadığı görülmektedir.
Bu yazımızın konusu ve bilgileri Kamu Gözetimi Kurumu sitesinde de yayımlanan sunumdan hemen hemen hiçbir değişiklik yapılmadan alınmış ve hatırlatma amacı ile bu yazımız hazırlanmıştır.
Bağımsız denetçilerin en çok zorlandıkları konulardan birisi ve hatta en önemlisi çalışma kâğıtlarıdır. Bu sebeple Kamu Gözetimi Kurumu uzmanlarının sunumlarındaki görüşler birebir dikkate alınarak yazımızda işlenmiştir.
Yazımızın başında da belirttiğimiz üzere Kamu Gözetimi Kurumu bağımsız denetim kuruluşlarını incelemeye aldığında, mevzuatla ilgili değerlendirmelerde sizin değerlendirmelerinizi dikkate almamakta, kendi değerlendirmelerini esas alarak derhal cezalandırma yoluna gitmektedirler.
Mevzuat da dünyada ve ülkemizde henüz oturmamıştır. Tamamen tercüme bir mevzuattır. Tercüme hataları da yavaş yavaş düzeltilebilmektedir.
Kamu Gözetimi Kurumu uzmanlarının incelemelerinde biraz daha yumuşak ve yol gösterici davranmalarını, yine Kamu Gözetimi Kurumunun örnek dosyalar hazırlamasını bir an önce bekliyoruz.
Yazımın faydalı olacağını umuyorum. Ancak, özellikle sürç-ü lisan etmişsek veya hata yapmışsak affola.
EkoHaber | Cevdet AKÇAKOCA
