Mevzuat gereği asgari ücretin günlük hesaplanması gerektiği ancak 5510 sayılı Yasa m.88 uyarınca 30 günlük SGK prim matrahı ile aynı anlaşıldığı ve bu nedenle asgari ücret ödenirken aylık maaşın da 30 gün üzerinden ödendiğinden dolayı yıl içinde 5 günlük tutarın da ödenmediğini bu yazıda izah etmeye çalıştım.
5 günlük ücretin ödenmemesinin SGK prim kaybına neden olduğunu bu yazıda, bu durumun aynı zamanda ücretlilere eksik maaş ödenmesine neden olduğu ve 2023 yılı için de fazladan 3 milyar TL vergi alındığını bu yazıda izah ettim.
Peki bile bile asgari ücreti eksik ödemenin cezası yok mu? Var elbette. Bu yazının konusu ise bile bile yapılan bu hatanın tespit edilip idari para cezası kesilmesidir.
Uzatmadan asgari ücret aylık ödenemez, her ne kadar aylık sözleşme yapılsa da günlük hesaplanıp ödenmelidir; yasa koyucu düzenlediği mevzuatlarla bunu emreder.
Yani olur da asgari ücret aylık net 11.402,32 TL ödenirse ne olacak? O zaman idari para cezası devreye giriyor. Çünkü Asgari Ücret Yönetmeliği'nin 12'nci maddesi "İşçilere, Komisyonca belirlenen ücretlerden düşük ücret ödenemez. İş sözleşmelerine ve toplu iş sözleşmelerine bunun aksine hükümler konulamaz. İşverenler tarafından, işçilere sağlanan sosyal yardımlar sebebiyle asgari ücretten herhangi bir indirim yapılamaz." şeklinde emreder.
Özetle İş Kanunu'nun 39'uncu maddesi ile Yönetmeliğin 11'nci maddesi asgari ücret, Resmi Gazete'de yer alan Komisyon Kararıyla ilan edilen tutardır ve 12'nci maddesi de bu tutarın altında ödeme yapamazsın lafzıyla emreder.
2023 yılının ikinci altı ayına ilişkin asgari ücret tutarıyla alakalı Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı 24 Haziran 2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlandı. Resmi Gazete'de yayımlanan söz konusu Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı'nda "İşçinin bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretinin; 1/7/2023-31/12/2023 tarihleri arasında (447,15) dört yüz kırk yedi lira on beş kuruş olarak tespitine, oybirliğiyle," ve Karar Gerekçesinin son kısmında "Alınan karar uyarınca; işçinin günlük asgari ücreti; 1/7/2023-31/12/2023 tarihleri arasında (447,15) dört yüz kırk yedi lira on beş kuruş olarak belirlenmiştir." şeklinde cümleler bulunmaktadır.
Buna göre Temmuz 2023 için bu kişiye brüt 447,15x31 gün= 13.861,65 TL üzerinden ödeme yapılmalıdır. Ancak asgari ücretlinin Temmuz 2023 brüt maaşı 13.414,50 TL olarak dikkate alınırsa bir günlük ücret eksik ödenmiş sayılır.
Bunun sonucunda ise İş Kanunu m.102/a uyarınca komisyonun belirlediği asgari ücreti işçiye ödemeyen veya noksan ödeyen işveren hakkında işçi başına her ay için 956 TL idari para cezası kesilir.
Aylık sözleşme yapanlara da aynı ceza kesilecek…
Şimdi birçok kişi şunu aklından geçiriyordur: "Ama biz sözleşmeyi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın internet sayfasında yer alan aylık net 11.402,32 ve brüt 13.414,50 TL üzerinden yaptık, şimdi ne olacak?."
Komisyonca Resmi Gazete'de ilan edilen günlük tutarın altında ödeneceğine ilişkin iş sözleşmesi düzenlense bile -örneğin, Bakanlığın açıkladığı 11,402,32 TL olarak sözleşme tesis edilip ödense bile- Yönetmelik m.12 ve ilgili diğer mevzuat hükümlerinin lafzı bu, devleti bağlamaz ve ceza kesilmesine engel değildir şeklindedir.
Daha basit bir ifadeyle; asgari ücretli çalışan birine 31 gün ile biten aylarda -Komisyonca belirlenen günlük tutarı 30 gün olarak hesaplar- yani 11.402,32 TL ödemeye devam ederseniz Bakanlık denetim elemanlarınca ya kendiliğinden ya da şikâyet üzerine yapılan bir denetimde tespit edilirse İş Kanunu m.102/a uyarınca işverene her ay için işçi başına 956 TL idari para cezası kesilecektir. 2023'te ise 31 gün ile biten 7 ay bulunduğu gerçeğiyle birlikte bir ay için kesilecek idari para cezasını 7 ile çarpmamız gerekecektir. Bu da yıllık (956 TLx7) 6.692 TL yapar. Ve bu işlemin geriye doğru zamanaşımı süresince de (Kabahatler Kanunu uyarınca 5 yıl) yapılabilir olduğunu da ısrarla belirtmek isterim.
Ayrıca 31 gün ile biten aylarda eksik SGK primi de söz konusu olacağından oradan da bir ceza tutarı var.
